Afwijken van het bestemmingsplan in Amsterdam
In Amsterdam kun je met een afwijking van het bestemmingsplan toestemming krijgen van de Gemeente Amsterdam voor bouw- of gebruikswijzigingen die niet passen bij het huidige plan. Dit is handig voor kleine verbouwingen in de stadse context, zoals een extra dakkapel op een grachtenpand, en wordt aangevraagd via een omgevingsvergunning. Het biedt soepelheid in de drukke ruimtelijke ordening zonder het plan meteen aan te passen.
Waarom afwijken in Amsterdam?
Het bestemmingsplan regelt wat mag op een perceel, zoals wonen, horeca of kantoren. In een stad als Amsterdam met woningtekort en veel historische panden past een idee soms niet exact, bijvoorbeeld bij een lichte overschrijding van de hoogte of tijdelijk gebruik van een ruimte. Afwijken voorkomt een volledige planherziening en bespaart tijd en geld. Na de Omgevingswet vanaf 1 januari 2024 blijven oude bestemmingsplannen gelden via overgangsrecht, tot ze plaatsmaken voor omgevingsplannen bij de Gemeente Amsterdam.
Wettelijke basis
De afwijkingsregels vind je in de Wet ruimtelijke ordening (Wro) voor oudere gevallen en de Omgevingswet (Ow) voor nieuwere. Sleutelartikelen:
- Artikel 2.12 Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo): Voorwaarden omgevingsvergunning tegen het bestemmingsplan (overgangsrecht).
- Artikel 5.1 en 5.2 Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl): 'Kruimelregelingen' voor kleine afwijkingen onder de Omgevingswet.
- Artikel 4.7 Omgevingswet: Voor tijdelijke afwijkingen.
- Artikel 3.14 Wet ruimtelijke ordening (oud): Standaard en structurele afwijkingen.
De Gemeente Amsterdam als bevoegd gezag wijkt alleen af met een solide ruimtelijke motivatie en zonder botsing met hogere regels zoals omgevingsplannen of nationaal beleid.
Mogelijkheden tot afwijken
Verschillende types afwijkingen hangen af van schaal en duur. Overzicht:
| Soort afwijking | Wettelijke basis | Voorwaarden | Procedure |
|---|---|---|---|
| Kruimelafwijking | Art. 5.1 Bkl (Ow) / Art. 4 lid 2 Wro (oud) | Kleine wijzigingen, bv. max. 5 m² extra of tijdelijk gebruik | Versneld, vaak binnen 8 weken bij Gemeente Amsterdam |
| Reguliere afwijking | Art. 2.12 Wabo / Art. 3.14 Wro | Meer omvangrijk met sterke onderbouwing | Normale route met inspraakkans |
| Tijdelijke afwijking | Art. 4.7 Ow | Tot 10 jaar, verlengbaar | Korte afhandeling |
| Structurele afwijking | Art. 3.14 lid 1 Wro (oud) | Voor lange termijn, met planwijziging | Uitgebreid proces |
Kruimelafwijking in Amsterdamse praktijk
Kruimelafwijkingen zijn geliefd voor stedelijke klussen. Bijvoorbeeld: een dakkapel van 1 meter hoger op een rijtjeshuis in De Pijp. Valt dit onder bijlage 2 Bkl? Dan geeft de Gemeente Amsterdam snel groen licht.
De procedure stap voor stap in Amsterdam
Dien een omgevingsvergunning in voor de afwijking:
- Controleer het plan: Bekijk ruimtelijkeplannen.nl of het Amsterdamse Omgevingsloket op amsterdam.nl.
- Voorbereiden: Maak een motivatie en tekeningen. Doe vooroverleg bij de Gemeente Amsterdam.
- Aanvraag: Via Omgevingsloket Online (OLO).
- Beoordeling: Gemeente toetst aan bruikbaarheidsnormen (art. 5.1 Wabo). Termijn: 8-26 weken.
- Uitspraak: Goedkeuring, afwijzing of met voorwaarden. Bezwaar binnen 6 weken.
- Starten: Na vergunning uitvoeren.
Rechten en plichten
Uw rechten:
- Volledige besluitmotivering.
- Vooroverleg en zienswijze.
- Bezwaar/beroep bij Rechtbank Amsterdam.
- Complete aanvraag met onderbouwing.
- Voorschriften naleven, incl. milieu.
- Buren melden bij hinder.
Amsterdamse praktijkvoorbeelden
- Horeca-uitbreiding: Café in de Jordaan wil 10 m² meer. Kruimel goedgekeurd, past in Bkl en geen parkeerissue.
- Tijdelijke unit: Mantelzorgwoning voor 5 jaar, met sloopplicht.
- Afwijzing: Schuur in het Vondelparkgebied, botst met groenbeleid.
Rechtspraak (bv. Raad van State) controleert of afwijking 'planmatig wenselijk' is.
Veelgestelde vragen
Kan ik in Amsterdam altijd afwijken?
Nee, alleen met wettelijke basis en goede onderbouwing. Grootse plannen eisen planwijziging.
Hoe lang duurt het?
Kruimel: max. 8 weken, regulier tot 26. Vertraging door onvolledigheid vaak.
Vergunning geweigerd?
Bezwaar binnen 6 weken bij Gemeente Amsterdam, dan beroep bij Rechtbank Amsterdam. Schakel Juridisch Loket Amsterdam in voor gratis advies.