De algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb) zijn regels waaraan de overheid zich moet houden. Schending ervan kan leiden tot vernietiging van een besluit.
Wat zijn de abbb?
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn ongeschreven regels die de overheid moet naleven bij het nemen van besluiten. Ze zijn deels gecodificeerd in de Awb.
Belangrijkste beginselen
| Beginsel | Betekenis |
|---|
| Zorgvuldigheidsbeginsel | Zorgvuldig onderzoek en voorbereiding |
| Motiveringsbeginsel | Besluit moet goed gemotiveerd zijn |
| Evenredigheidsbeginsel | Maatregel moet in verhouding staan tot doel |
| Gelijkheidsbeginsel | Gelijke gevallen gelijk behandelen |
| Vertrouwensbeginsel | Gewekt vertrouwen honoreren |
| Rechtszekerheidsbeginsel | Burgers moeten kunnen vertrouwen op besluiten |
| Fair play beginsel | Eerlijk en open handelen |
Toepassing in bezwaar en beroep
Je kunt je in bezwaar en beroep beroepen op de abbb:
- 'Het besluit is onzorgvuldig voorbereid'
- 'De motivering is onvoldoende'
- 'Mijn geval is ongelijk behandeld'
- 'Ik mocht vertrouwen op de toezegging'
Gevolg van schending
Als het bestuursorgaan een beginsel schendt, kan de rechter het besluit vernietigen. Het bestuursorgaan moet dan een nieuw, correct besluit nemen.
Veelgestelde vragen
Kan ik me altijd beroepen op het vertrouwensbeginsel?
Niet altijd. Er moet sprake zijn van een concrete, ondubbelzinnige toezegging door een bevoegde functionaris.
Hoe toon ik schending van het gelijkheidsbeginsel aan?
Je moet concrete gevallen noemen die gelijk zijn aan jouw situatie maar anders zijn behandeld.
Staan de beginselen in de wet?
Deels. Sommige zijn gecodificeerd in de Awb (zoals motivering en zorgvuldigheid), andere zijn ongeschreven.
## Veelgestelde vragen
**Wanneer kan ik een besluit van de overheid aanvechten op basis van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur?**
Je kunt een besluit aanvechten als je kunt aantonen dat de overheid één of meer beginselen heeft geschonden, bijvoorbeeld door onzorgvuldig onderzoek, gebrekkige motivering of ongelijke behandeling. Dit doe je eerst in bezwaar bij het bestuursorgaan zelf. Als dat niet lukt, kun je beroep instellen bij de bestuursrechter. Zorg voor concrete bewijzen, zoals correspondentie of vergelijkbare gevallen.
**Wat is het verschil tussen het vertrouwensbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel?**
Het vertrouwensbeginsel gaat over concrete toezeggingen van de overheid waar je op mocht vertrouwen, zoals een mondelinge belofte van een ambtenaar. Het rechtszekerheidsbeginsel betekent dat burgers moeten kunnen vertrouwen op de stabiliteit van wettelijke regels en besluiten. Bijvoorbeeld: als een subsidie jarenlang op dezelfde manier wordt toegekend, mag je erop rekenen dat dit zo blijft.
**Hoe bewijs ik dat de overheid het evenredigheidsbeginsel heeft geschonden?**
Je moet aantonen dat de genomen maatregel niet in verhouding staat tot het doel. Bijvoorbeeld: als je een kleine overtreding hebt begaan, maar een zware sanctie krijgt. Verzamel bewijs zoals vergelijkbare gevallen met mildere straffen, of laat zien dat er een minder ingrijpend alternatief mogelijk was. Een jurist kan helpen om dit helder te onderbouwen.
**Kan ik schadevergoeding krijgen als de overheid een beginsel schendt?**
Niet direct. Als een besluit wordt vernietigd vanwege schending van een abbb, moet de overheid een nieuw besluit nemen. Schadevergoeding is alleen mogelijk als je apart een schadeclaim indient, bijvoorbeeld via een civiele procedure. Dit is complex en vereist vaak juridische hulp. De schade moet direct verband houden met de schending van het beginsel.
**Gelden de beginselen ook voor gemeentelijke besluiten, zoals een vergunningweigering?**
Ja, de algemene beginselen van behoorlijk bestuur gelden voor alle overheidsorganen, inclusief gemeenten, provincies en waterschappen. Bij een vergunningweigering kun je bijvoorbeeld aanvoeren dat de gemeente het zorgvuldigheidsbeginsel heeft geschonden door onvoldoende onderzoek te doen, of het motiveringsbeginsel door geen duidelijke redenen te geven voor de weigering.
**Wat moet ik doen als ik denk dat mijn zaak ongelijk is behandeld?**
Verzamel eerst bewijs van vergelijkbare gevallen die wél gunstig zijn behandeld. Dien vervolgens een bezwaarschrift in bij het bestuursorgaan, waarin je duidelijk uitlegt waarom jouw situatie gelijk is aan die andere gevallen. Noem specifieke voorbeelden en verwijs naar het gelijkheidsbeginsel. Als het bezwaar wordt afgewezen, kun je in beroep gaan bij de rechter.
**Hoe lang duurt het voordat een rechter beslist over schending van een abbb?**
De duur varieert, maar gemiddeld duurt een bezwaarprocedure 6 tot 12 weken en een beroepsprocedure bij de rechtbank 6 tot 12 maanden. In complexe zaken kan het langer duren. De rechter beoordeelt of het beginsel daadwerkelijk is geschonden en of het besluit daarom vernietigd moet worden. Snelheid hangt ook af van de werklast van de rechtbank.
### TL;DR
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur (abbb) zijn regels waaraan de overheid zich moet houden bij besluiten. Schending kan leiden tot vernietiging van een besluit door de rechter. Belangrijke beginselen zijn zorgvuldigheid, motivering, evenredigheid en gelijkheid. Burgers kunnen zich hierop beroepen in bezwaar of beroep.
### Key Takeaways
- De abbb zijn zowel geschreven (in de Awb) als ongeschreven regels die de overheid moet volgen bij besluiten.
- Schending van een beginsel kan leiden tot vernietiging van een besluit door de rechter, waarna de overheid opnieuw moet beslissen.
- Belangrijke beginselen zijn zorgvuldigheid, motivering, evenredigheid, gelijkheid, vertrouwen en rechtszekerheid.
- Je kunt je in bezwaar of beroep beroepen op schending van een abbb, maar je moet dit goed onderbouwen met bewijs.
- De beginselen gelden voor alle overheidsorganen, van rijksoverheid tot gemeenten en waterschappen.