Het verlies van een ledemaat door een ongeval is een ingrijpende gebeurtenis met blijvende gevolgen. Naast fysieke aanpassing speelt ook de psychische verwerking een grote rol.
Soorten amputaties
Amputaties worden ingedeeld naar locatie en niveau.
Amputatieniveaus
| Locatie | Niveau | Functionele gevolgen |
|---|
| Been | Onderbeen | Lopen met prothese goed mogelijk |
| Been | Bovenbeen | Lopen met prothese lastiger |
| Been | Heupexarticulatie | Prothese vaak niet functioneel |
| Arm | Onderarm | Prothese met goede functie |
| Arm | Bovenarm | Prothese beperkt functioneel |
| Hand/voet | Gedeeltelijk | Variabel, vaak goede functie |
Prothesen
Moderne prothesen kunnen veel functies overnemen, maar hebben ook beperkingen.
Soorten prothesen
Beenprothesen
- Cosmetische prothese: primair voor uiterlijk
- Loopprothese: voor dagelijks lopen
- Sportprothese: voor specifieke sporten
- Microprocessor-gestuurde knie: computergestuurde kniefunctie
- Hardloopprothese (blade): voor hardlopen
Armprothesen
- Cosmetische prothese: natuurlijk uiterlijk
- Mechanische prothese: via lichaamsbeweging bediend
- Myoelektrische prothese: bestuurd via spiersignalen
- Bionische hand: geavanceerde greepfuncties
Kosten prothesen
| Type | Kosten | Levensduur |
|---|
| Basisbeenprothese | €5.000 - €15.000 | 3-5 jaar |
| Geavanceerde beenprothese | €30.000 - €80.000 | 3-5 jaar |
| Microprocessorknie | €50.000 - €100.000 | 5-7 jaar |
| Myoelektrische armprothese | €30.000 - €60.000 | 3-5 jaar |
| Bionische hand | €50.000 - €150.000 | 3-5 jaar |
Fysieke gevolgen en aanpassingen
Naast de prothese zijn er diverse fysieke uitdagingen.
Veel voorkomende problemen
- Fantoompijn: pijn die wordt ervaren in het ontbrekende ledemaat
- Stompproblemen: irritatie, infectie, volumewisselingen
- Overbelasting: andere lichaamsdelen worden zwaarder belast
- Energieverbruik: lopen met prothese kost meer energie
- Balansproblemen: vooral bij beenamputatie
Psychische verwerking
Het verlies van een ledemaat is een ingrijpende ervaring die psychologische begeleiding vereist.
Verwerkingsfasen
- Shock en ontkenning
- Woede en verdriet
- Onderhandelen en hoop
- Depressie
- Acceptatie en aanpassing
Psychologische ondersteuning
Professionele begeleiding is essentieel bij de verwerking. Dit kan bestaan uit individuele therapie, groepstherapie of lotgenotencontact.
Schadevergoeding bij amputatie
De schade bij amputatie is omvangrijk en omvat diverse posten.
Schadeposten
Prothesen en hulpmiddelen
Over een heel leven zijn meerdere prothesen nodig. Bij een jonge geamputeerde kan dit oplopen tot €500.000 - €1.000.000 aan prothesekosten.
Verlies arbeidsvermogen
Afhankelijk van het beroep kan er sprake zijn van gedeeltelijk of volledig verlies van arbeidsvermogen. Dit moet individueel worden beoordeeld.
Smartengeld
De smartengeldbedragen bij amputatie variëren:
- Onderbeenamputatie: €40.000 - €70.000
- Bovenbeenamputatie: €60.000 - €100.000
- Onderarmamputatie: €50.000 - €80.000
- Bovenarmamputatie: €70.000 - €120.000
- Meerdere amputaties: €100.000 - €200.000+
Tips
- Kies een gespecialiseerd revalidatiecentrum
- Laat de prothese aanmeten door een ervaren instrumentmaker
- Vraag naar de nieuwste prothesetechnologieën
- Neem de tijd voor psychische verwerking
- Zoek contact met lotgenoten
- Zorg voor volledige schadevergoeding inclusief toekomstige prothesen
## Veelgestelde vragen
**Welke prothese is het meest geschikt voor iemand die na een onderbeenamputatie weer wil gaan hardlopen?**
Voor hardlopen na een onderbeenamputatie is een hardloopprothese (blade) de beste keuze. Deze lichte, carbonvezelprothese biedt optimale energie-omzetting en stabiliteit. Een microprocessor-gestuurde knie kan ook nuttig zijn voor betere balans, maar is duurder. Raadpleeg een prothesist voor een maatwerkadvies, aangezien de juiste lengte en afstelling cruciaal zijn voor prestaties en veiligheid.
**Kan ik als verzekerde de kosten van een geavanceerde armprothese (bijv. myoelektrisch) volledig vergoed krijgen door de zorgverzekeraar?**
De vergoeding hangt af van uw zorgverzekering en indicatie. Basisprothesen worden meestal gedeeltelijk vergoed (€500–€2.000), maar myoelektrische prothesen (€30.000–€60.000) vallen vaak onder de Wet langdurige zorg (Wlz) of Zorgverzekeringswet (Zvw) als ze medisch noodzakelijk zijn. Vraag uw verzekeraar om een voorlopige toezegging en laat een arts een indicatiestelling opstellen. Eigen risico en restkosten kunnen hoog zijn.
**Hoe lang duurt het gemiddeld voordat ik na een bovenbeenamputatie weer zelfstandig kan lopen met een prothese?**
De revalidatietijd voor een bovenbeenamputatie is langer dan bij een onderbeenamputatie, vaak 6–12 maanden. Dit omvat fysiotherapie, prothesetraining en aanpassingen aan de prothese. Factoren zoals leeftijd, algemene conditie en motivatie beïnvloeden de duur. Een tijdelijke prothese kan al na enkele weken helpen bij mobiliteit, maar een definitieve prothese wordt pas later aangepast voor optimale functie. Geduld en consistentie zijn essentieel.
**Wat zijn de grootste fysieke uitdagingen na een amputatie, naast het leren lopen met een prothese?**
Naast mobiliteit zijn fantoompijn (pijn in het niet meer bestaande ledemaat), spierverlies en gewrichtsstijfheid (vooral in de heup/schouder) veelvoorkomende uitdagingen. Ook huidirritaties door wrijving of drukpunten kunnen optreden. Lichaamsbeweging (zwemmen, fietsen) en psychologische begeleiding (bijv. cognitieve gedragstherapie) helpen bij herstel. Een revalidatiearts kan een persoonlijk plan opstellen voor deze aspecten.
**Moet ik een nieuwe prothese kopen als mijn huidige prothese nog functioneel is, maar ik ben gegroeid of is mijn gewicht veranderd?**
Een prothese moet elke 3–5 jaar worden vervangen door slijtage, maar gewichtsveranderingen of groei (bijv. bij jongeren) kunnen eerder een aanpassing vereisen. Veel verzekeraars vergoeden aanpassingen (bijv. nieuwe voeten of koppelingen) als de prothese zelf nog bruikbaar is. Raadpleeg uw prothesist voor een evaluatie – soms volstaat een nieuwe afstelling of kleiner model. Bij kinderen is frequentere vervanging vaak noodzakelijk door groei.
**Kan ik als zelfstandig ondernemer een cosmetische prothese (voor arm of been) vergoed krijgen via de belastingdienst?**
Een cosmetische prothese (alleen voor uiterlijk) wordt niet vergoed door de zorgverzekering of belastingdienst, omdat deze geen medische functie heeft. Echter, als de prothese medisch noodzakelijk is (bijv. om psychisch herstel te bevorderen), kan een indicatiestelling door een arts leiden tot gedeeltelijke vergoeding via de Wlz of Zvw. Voor zelfstandigen zijn kosten aftrekbaar als medische hulpmiddelen onder artikel 3.10 Wet IB 2001, maar alleen bij een officiële medische indicatie. Bewaar altijd een recept of advies van een arts.
### TL;DR
Na een amputatie zijn prothesen en revalidatie cruciaal, maar kosten en vergoedingen variëren sterk. De juiste keuze hangt af van het amputatieniveau, medische noodzaak en persoonlijke behoeften. Fysieke en psychische uitdagingen zoals fantoompijn en mobiliteit vereisen langdurige begeleiding. Altijd een indicatiestelling en voorlopige toezegging van de verzekeraar aanvragen.
### Key Takeaways
- Het amputatieniveau bepaalt de functie van de prothese en revalidatietijd (onderbeen = korter herstel dan bovenbeen).
- Geavanceerde prothesen (microprocessor, myoelektrisch) zijn duur (€30k–€150k) en vereisen een medische indicatie voor vergoeding.
- Fysieke uitdagingen zoals fantoompijn en gewichtsveranderingen kunnen aanpassingen of vervanging van de prothese noodzakelijk maken.
- Cosmetische prothesen worden niet vergoed tenzij medisch geïndiceerd; bewijs van een arts is essentieel voor belastingaftrek.
- Revalidatie duurt maanden en omvat fysiotherapie, psychologische ondersteuning en regelmatige controle door een prothesist.