Beginselplicht tot handhaving

De overheid heeft een beginselplicht tot handhaving: ze moet in principe optreden tegen overtredingen. Alleen in bijzondere gevallen mag ze afzien van handhaving.

Wat is de beginselplicht?

De beginselplicht tot handhaving betekent dat het [bestuursorgaan](https://rechtshulpamsterdam.nl/encyclopedie/bestuursorgaan-identificeren):

In principe moet optreden tegen overtredingen
Niet zomaar mag gedogen
Het algemeen belang moet beschermen

Wanneer mag niet worden gehandhaafd?

Er zijn twee uitzonderingen op de beginselplicht:

Concreet zicht op legalisatie: de overtreding wordt binnenkort gelegaliseerd
Bijzondere omstandigheden: handhaving zou onevenredig zijn

Concreet zicht op legalisatie

Hiervan is sprake als:

[Een vergunningaanvraag](https://rechtshulpamsterdam.nl/encyclopedie/vergunning-van-rechtswege) is ingediend
De vergunning naar verwachting wordt verleend
Er geen beletselen zijn voor vergunningverlening

Handhavingsverzoek

Als burger kun je de overheid vragen om te handhaven:

Dien een schriftelijk handhavingsverzoek in
De overheid moet hierop beslissen
Tegen afwijzing kun je [bezwaar maken](https://rechtshulpamsterdam.nl/encyclopedie/bestuursrechtelijke-geschillen)

Veelgestelde vragen

Moet de gemeente altijd handhaven als ik daarom vraag?

De gemeente moet je verzoek serieus beoordelen, maar hoeft niet altijd te handhaven als er goede redenen zijn om dat niet te doen.

Wat is gedogen?

Gedogen is bewust niet optreden tegen een overtreding. Dit mag alleen in uitzonderlijke situaties.

Kan ik de gemeente dwingen om te handhaven?

Je kunt bezwaar en beroep instellen tegen de weigering om te handhaven. [De rechter kan de gemeente opdragen te handhaven](https://rechtshulpamsterdam.nl/encyclopedie/bestuursdwang-zonder-voorafgaand-besluit).

## Veelgestelde vragen **Wanneer kan de overheid besluiten om niet te handhaven?** De overheid mag alleen afzien van handhaving in twee situaties: als er concreet zicht is op legalisatie (bijv. een ingediende vergunningaanvraag die waarschijnlijk wordt goedgekeurd) of als handhaving onevenredig zou zijn door bijzondere omstandigheden. Bijvoorbeeld als de overtreding minimaal is en handhaving oneerlijke gevolgen zou hebben voor de overtreder. **Hoe dien ik een handhavingsverzoek in en wat gebeurt er daarna?** Stuur een schriftelijk verzoek naar het bevoegde bestuursorgaan (bijv. gemeente) met duidelijke informatie over de overtreding. De overheid moet binnen een redelijke termijn beslissen. Wordt je verzoek afgewezen? Dan kun je bezwaar maken en eventueel in beroep gaan bij de bestuursrechter. **Wat zijn voorbeelden van 'bijzondere omstandigheden' waarin niet gehandhaafd hoeft te worden?** Bijzondere omstandigheden kunnen zijn: een acute noodsituatie (bijv. illegale opvang na een ramp), als handhaving onredelijk zware gevolgen heeft voor de overtreder, of als de overtreding tijdelijk en minimaal is. De overheid moet altijd per geval beoordelen of deze omstandigheden gelden. **Kan ik schadevergoeding eisen als de overheid niet handelt tegen een overtreding?** Alleen in uitzonderlijke gevallen. Je moet kunnen aantonen dat de overheid onrechtmatig heeft gehandeld door niet te handhaven (bijv. bij nalatigheid of willekeur). Dit is lastig te bewijzen. Raadpleeg een advocaat als je denkt dat je recht hebt op schadevergoeding. **Hoe lang duurt het voordat de overheid beslist op mijn handhavingsverzoek?** De overheid moet binnen een redelijke termijn beslissen, meestal binnen 8 weken. Bij complexe zaken kan dit langer duren. Wordt er niet tijdig beslist? Dan kun je een dwangsom eisen of een beroep doen op de Wet dwangsom en beroep bij niet-tijdig beslissen (Wdbnt). **Wat is het verschil tussen gedogen en niet handhaven?** Gedogen is een bewuste keuze om tijdelijk niet te handhaven, bijvoorbeeld omdat legalisatie wordt onderzocht. Niet handhaven kan ook komen door capaciteitsproblemen of prioritering. Gedogen is altijd een actief besluit, terwijl niet handhaven soms een passieve situatie is. **Kan ik bezwaar maken als de overheid wel handhaaft, maar ik het onevenredig vind?** Ja, je kunt bezwaar maken tegen een handhavingsbesluit als je vindt dat het onevenredig is. Bijvoorbeeld als de maatregel te zwaar is in verhouding tot de overtreding. De rechter toetst dan of de overheid een juiste afweging heeft gemaakt tussen het algemeen belang en jouw belangen. ### TL;DR De overheid heeft een beginselplicht tot handhaving, maar mag in uitzonderlijke gevallen (zoals legalisatie of onevenredigheid) afzien van optreden. Burgers kunnen een handhavingsverzoek indienen en tegen afwijzingen bezwaar maken. Handhaving moet altijd in het algemeen belang zijn en proportioneel zijn. ### Key Takeaways - De overheid moet in principe optreden tegen overtredingen, tenzij er concreet zicht is op legalisatie of bijzondere omstandigheden spelen. - Burgers kunnen een handhavingsverzoek indienen en tegen afwijzingen bezwaar maken of in beroep gaan. - Handhaving mag alleen achterwege blijven als het onevenredig zou zijn of als legalisatie aanstaande is. - De rechter kan de overheid dwingen tot handhaving als er onrechtmatig is gehandeld. - Gedogen is een bewuste keuze om niet te handhaven en mag alleen in uitzonderlijke situaties.