Beleidsregels van de overheid

Beleidsregels zijn regels die aangeven hoe een bestuursorgaan zijn bevoegdheden gebruikt. Ze geven richting maar zijn geen wetten.

Wat zijn beleidsregels?

Beleidsregels zijn volgens artikel 1:3 lid 4 Awb:

Een bij besluit vastgestelde algemene regel over de afweging van belangen, de vaststelling van feiten of de uitleg van wettelijke voorschriften bij het gebruik van een bevoegdheid.

Kenmerken beleidsregels

• Geven aan hoe het bestuursorgaan zijn discretionaire bevoegdheid gebruikt
• Zijn geen algemeen verbindende voorschriften (geen wet)
• Binden in beginsel het bestuursorgaan zelf
• Burger kan er rechten aan ontlenen via het vertrouwensbeginsel

Voorbeelden beleidsregels

Onderwerp	Voorbeeld
Handhaving	Handhavingsbeleid horeca
Subsidies	Subsidiebeleid sportverenigingen
Vergunningen	Beleid standplaatsvergunningen
Uitkeringen	Beleidsregels bijzondere bijstand

Afwijken van beleidsregels

Het bestuursorgaan moet in beginsel zijn eigen beleidsregels volgen. Afwijken kan alleen:

• Bij bijzondere omstandigheden die niet zijn voorzien
• Als toepassing van de regel onevenredig zou zijn
• Dit heet de inherente afwijkingsbevoegdheid (artikel 4:84 Awb)

Beroep op beleidsregels

Als burger kun je je beroepen op beleidsregels:

• Het bestuursorgaan moet uitleggen waarom het afwijkt
• Gelijke gevallen moeten gelijk worden behandeld

Veelgestelde vragen

## Veelgestelde vragen **Wat is het verschil tussen een beleidsregel en een wet?** Een beleidsregel is geen wet, maar een richtlijn die een bestuursorgaan gebruikt bij het uitoefenen van zijn bevoegdheden. Wetgeving is bindend voor iedereen en wordt vastgesteld door de wetgever (bijv. regering en parlement). Beleidsregels binden in principe alleen het bestuursorgaan zelf, maar burgers kunnen er wel rechten aan ontlenen via het vertrouwensbeginsel of gelijkheidsbeginsel. Een beleidsregel mag niet in strijd zijn met wettelijke voorschriften. **Kan ik een subsidie aanvragen als ik niet voldoe aan de beleidsregels?** In principe niet, want de overheid moet haar eigen beleidsregels volgen. Als je niet aan de voorwaarden voldoet, wordt je aanvraag waarschijnlijk afgewezen. Wel kun je vragen om een uitzondering als er bijzondere omstandigheden zijn. De overheid moet dan uitleggen waarom ze afwijkt van het beleid. Het kan helpen om schriftelijk te motiveren waarom jouw situatie anders is dan standaard. **Hoe weet ik of een beleidsregel op mijn situatie van toepassing is?** Beleidsregels zijn vaak openbaar en te vinden op de website van de betreffende overheidsinstantie, in het Gemeenteblad, Provinciaal Blad of Staatscourant. Lees de regel zorgvuldig door en kijk of jouw situatie onder de beschreven omstandigheden valt. Twijfel je? Neem dan contact op met de betreffende instantie of vraag juridisch advies. Zij kunnen bevestigen of de regel op jouw geval van toepassing is. **Wat kan ik doen als de overheid zich niet aan haar eigen beleidsregels houdt?** Je kunt bezwaar maken tegen het besluit dat in strijd is met de beleidsregel. De overheid moet dan uitleggen waarom ze afwijkt. Als er geen goede reden is, kun je het besluit mogelijk laten vernietigen via een bezwaar- of beroepsprocedure. Daarnaast kun je een klacht indienen bij de Nationale Ombudsman als je vindt dat de overheid onredelijk handelt. **Kunnen beleidsregels zomaar gewijzigd worden?** Ja, beleidsregels kunnen worden gewijzigd, maar de overheid moet dit wel zorgvuldig doen. Ze moet rekening houden met het vertrouwensbeginsel: als burgers op basis van het oude beleid rechten hebben opgebouwd, mag de overheid die niet zomaar intrekken. Nieuwe beleidsregels gelden meestal alleen voor toekomstige besluiten, tenzij expliciet anders wordt vermeld. **Hoe lang duurt het voordat een nieuwe beleidsregel van kracht wordt?** Dat verschilt per situatie. Sommige beleidsregels treden direct in werking na publicatie, andere hebben een overgangsperiode. De overheid moet de ingangsdatum duidelijk vermelden in de regel zelf of bij de bekendmaking. Kijk hiervoor in het Gemeenteblad, Provinciaal Blad of op de website van de betreffende instantie. Bij twijfel kun je altijd contact opnemen voor verduidelijking. **Wat is het vertrouwensbeginsel en hoe werkt dat bij beleidsregels?** Het vertrouwensbeginsel houdt in dat de overheid zich moet houden aan toezeggingen of beleid waarop burgers redelijkerwijs mochten vertrouwen. Als een bestuursorgaan bijvoorbeeld jarenlang een bepaalde subsidie verstrekt volgens een beleidsregel, kun je als burger erop rekenen dat dit zo blijft. De overheid kan hier niet zomaar van afwijken zonder goede reden of overgangsregeling. ### TL;DR Beleidsregels zijn richtlijnen die aangeven hoe een bestuursorgaan zijn bevoegdheden gebruikt, maar zijn geen wetten. Ze binden vooral het bestuursorgaan zelf, maar burgers kunnen er rechten aan ontlenen via het vertrouwens- of gelijkheidsbeginsel. De overheid mag alleen afwijken van beleidsregels bij bijzondere omstandigheden of als toepassing onevenredig zou zijn. ### Key Takeaways - Beleidsregels geven richting aan hoe een bestuursorgaan zijn bevoegdheden uitoefent, maar zijn geen wettelijke voorschriften. - De overheid moet zich in principe aan haar eigen beleidsregels houden, tenzij er goede redenen zijn om af te wijken. - Burgers kunnen zich beroepen op beleidsregels via het vertrouwensbeginsel of gelijkheidsbeginsel, bijvoorbeeld bij subsidies of vergunningen. - Beleidsregels zijn openbaar en te vinden in officiële publicaties zoals het Gemeenteblad of op overheidswebsites. - Tegen een beleidsregel zelf kun je meestal geen bezwaar maken, maar wel tegen een besluit dat op de regel is gebaseerd.