Civiele procedure tegen de overheid

Soms moet je naar de civiele rechter om schadevergoeding van de overheid te krijgen. Dit is het geval bij hoge schade of feitelijke handelingen.

Wanneer naar de civiele rechter?

Je gaat naar de civiele rechter bij:

• Schade hoger dan € 25.000
• Schade door feitelijk handelen (geen besluit)
• Privaatrechtelijk handelen van de overheid
• Wanneer de bestuursrechter niet bevoegd is

Procedure

1. Stel de overheid aansprakelijk (brief)
2. Dagvaard de overheid voor de rechtbank
3. Processtukken uitwisselen (conclusies)
4. Zitting
5. Vonnis

Kosten

Kostenpost	Bedrag
Griffierecht	Afhankelijk van vordering
Advocaatkosten	Vaak verplicht bij hogere vorderingen
Deurwaarderskosten	Voor dagvaarding

Formele rechtskracht

Let op de leer van de formele rechtskracht:

• Een besluit waartegen geen beroep meer openstaat, geldt als rechtmatig
• Je kunt dan niet via de civiele rechter alsnog schadevergoeding krijgen
• Daarom: altijd tijdig bezwaar en beroep instellen!

Veelgestelde vragen

## Veelgestelde vragen **Wanneer kan ik de overheid aansprakelijk stellen voor schade via de civiele rechter?** Je kunt de overheid via de civiele rechter aansprakelijk stellen bij schade hoger dan €25.000, schade door feitelijk handelen (geen formeel besluit), of als de overheid privaatrechtelijk handelt (bijv. bij contractbreuk). Ook als de bestuursrechter niet bevoegd is, zoals bij schadeclaims buiten een bestuursrechtelijke procedure, kun je naar de civiele rechter. Zorg dat je eerst schriftelijk aansprakelijkheid claimt voordat je een dagvaarding indient. **Wat zijn de eerste stappen als ik een civiele procedure tegen de overheid wil starten?** Begin met het schriftelijk aansprakelijk stellen van de overheid via een aangetekende brief. Hierin beschrijf je de schade en waarom de overheid aansprakelijk is. Als er geen reactie komt of de overheid weigert te betalen, kun je een dagvaarding opstellen (liefst met een advocaat). Deze dagvaarding moet je laten betekenen door een deurwaarder en indienen bij de rechtbank. Zorg dat je alle bewijsstukken en argumenten op orde hebt. **Wat is de leer van de formele rechtskracht en waarom is dit belangrijk?** De leer van de formele rechtskracht houdt in dat een overheidsbesluit waartegen geen bezwaar of beroep meer openstaat, als rechtmatig wordt beschouwd. Dit betekent dat je later geen schadevergoeding meer kunt claimen via de civiele rechter, zelfs als het besluit onrechtmatig was. Daarom is het cruciaal om tijdig bezwaar te maken en beroep in te stellen tegen besluiten die schade kunnen veroorzaken, om je recht op schadevergoeding te behouden. **Hoeveel kost een civiele procedure tegen de overheid en wie betaalt uiteindelijk?** De kosten bestaan uit griffierecht (afhankelijk van de hoogte van je vordering), advocaatkosten (vaak verplicht bij hogere vorderingen) en deurwaarderskosten voor de dagvaarding. Als je wint, wordt de overheid meestal veroordeeld in de proceskosten, maar dit dekt zelden alle werkelijke kosten. Bij verlies moet je vaak zelf de kosten van beide partijen betalen. Overweeg daarom vooraf of de mogelijke schadevergoeding opweegt tegen de kosten. **Kan ik zonder advocaat een civiele procedure tegen de overheid starten?** Bij de kantonrechter (voor vorderingen tot €25.000) is een advocaat niet verplicht, maar bij de rechtbank (voor hogere vorderingen) wel. Omdat procedures tegen de overheid vaak complex zijn, is het verstandig om altijd een advocaat in te schakelen. De overheid wordt meestal vertegenwoordigd door gespecialiseerde juristen, dus professionele hulp vergroot je kans op succes en voorkomt juridische fouten die je zaak kunnen schaden. **Wat gebeurt er tijdens een zitting bij de civiele rechter?** Tijdens de zitting presenteren beide partijen hun standpunten mondeling. De rechter stelt vragen om de zaak beter te begrijpen en kan getuigen of deskundigen horen. Je advocaat (of jijzelf bij de kantonrechter) licht je argumenten toe en reageert op de stellingen van de overheid. Na de zitting volgt meestal een vonnis, dat binnen enkele weken tot maanden wordt uitgesproken. Zorg dat je goed voorbereid bent en alle relevante documenten bij de hand hebt. **Wat kan ik doen als ik het niet eens ben met het vonnis van de civiele rechter?** Als je het niet eens bent met het vonnis, kun je in hoger beroep gaan bij het gerechtshof. Dit moet je binnen drie maanden na de uitspraak doen. In hoger beroep wordt de zaak opnieuw beoordeeld door drie rechters. Als het gerechtshof uitspraak heeft gedaan, kun je in sommige gevallen nog cassatie instellen bij de Hoge Raad. Let op: hoger beroep brengt extra kosten en tijd met zich mee, dus overleg met je advocaat of het zinvol is. ### TL;DR Een civiele procedure tegen de overheid is mogelijk bij schade hoger dan €25.000, feitelijk handelen of privaatrechtelijke acties. Start met een aansprakelijkstelling, volg de procedure via dagvaarding en zitting, en wees alert op de formele rechtskracht van besluiten. Kosten kunnen hoog zijn, en een advocaat is vaak verplicht. De procedure duurt gemiddeld 1-2 jaar. ### Key Takeaways - Ga naar de civiele rechter bij schade >€25.000, feitelijk handelen of privaatrechtelijke acties van de overheid. - Stel de overheid eerst schriftelijk aansprakelijk voordat je een dagvaarding indient. - De leer van de formele rechtskracht betekent dat je tijdig bezwaar en beroep moet instellen om schadevergoeding te kunnen claimen. - Een advocaat is verplicht bij de rechtbank (voor vorderingen >€25.000) en sterk aanbevolen vanwege de complexiteit. - Proceskosten (griffierecht, advocaat, deurwaarder) kunnen hoog zijn en worden niet altijd volledig vergoed, zelfs bij winst.