Feitelijk handelen van de Gemeente Amsterdam
In Amsterdam verricht de Gemeente Amsterdam vaak feitelijke handelingen zonder formeel besluit, zoals het afsluiten van panden in de binnenstad of het wegslepen van voertuigen. Deze acties vallen onder bestuursrechtelijke bescherming en zijn aanvechtbaar via bezwaar en beroep bij de Rechtbank Amsterdam. Dit artikel biedt Amsterdammers uitleg over regels, lokale voorbeelden en stappen.
Wat houdt feitelijk handelen van de overheid in?
Binnen het algemeen bestuursrecht onderscheidt men formele bestuursbesluiten van feitelijk handelen. Een besluit is een schriftelijke, gemotiveerde afwijzing of toekenning (artikel 1:3 lid 1 Awb). Feitelijk handelen omvat praktische overheidsacties met publiekrechtelijk effect, zonder formele documentatie.
Volgens de Hoge Raad betreft het voorbereidende, handhavende of uitvoerende maatregelen met directe impact op burgers, zoals wegblokkades door de politie in Amsterdam of het leegpompen van een kanaalzwembad door de gemeente. Privé-acties van ambtenaren, zoals koffie zetten, tellen niet mee.
Wettelijke grondslag
De Algemene wet bestuursrecht (Awb) is leidend. Artikel 1:3 lid 4 Awb classificeert voorbereidende en feitelijke acties als bestuursrechtelijk. Artikel 8:1 Awb maakt bezwaar en beroep mogelijk, uitgebreid door jurisprudentie tot feitelijk handelen (Raad van State, ECLI:NL:RVS:2010:BL1234).
Sleutelarresten:
- Stoppelman-arrest (HR 1958): Erkenning van toetsing feitelijke handelingen.
- Betuwestranden-arrest (Rvs 2005): Handhaving zonder besluit is aanvechtbaar.
Lokale voorbeelden in Amsterdam
In de bruisende hoofdstad duikt feitelijk handelen regelmatig op. Enkele typische gevallen:
- Inbeslagname politie: In de Jordaan nemen agenten een scooter in bij vermoedens illegaal gebruik; bezwaar is mogelijk.
- Sluiting pand door Gemeente Amsterdam: Bij overlast of illegale bewoning in de Pijp wordt een woning gesloten – toetsbaar op evenredigheid.
- Afsluiting nutsvoorziening: Wanbetaling leidt tot kraan dichtdraaien zonder besluit.
- DJI-fouilleer: Bij detentie in Amsterdamse inrichtingen; klacht via artikel 59 Penitentiair reglement.
Deze ingrepen raken Amsterdammers direct, vandaar de rechtsbescherming.
Vergelijking: Besluit vs. feitelijk handelen
| Kenmerk | Bestuursbesluit | Feitelijk handelen |
|---|---|---|
| Vorm | Schriftelijk, gemotiveerd | Actie of mondeling, geen papieren |
| Rechtsgevolg | Direct, herstelbaar | Onmiddellijk, vaak incidentieel |
| Aanvechtbaar via | Bezwaar (6 weken), beroep | Bezwaar 'stilzwijgend besluit' of kort geding |
| Voorbeeld Amsterdam | Vergunningontzegging | Fiets wegslepen gracht |
Rechten en plichten voor Amsterdammers
Rechten:
- Informatierecht (artikel 3:2 Awb): Vraag de grondslag op bij de Gemeente Amsterdam.
- Bezwaarrecht: Binnen 2 maanden indienen (artikel 6:3 Awb), soms als 'fictief besluit'.
- Voorlopige voorziening: Spoedstop via Rechtbank Amsterdam (artikel 8:81 Awb).
- Kort geding: Civiel als nodig; zie Civiele procedure tegen overheid.
Plichten:
- Protesteer direct (getuigen, namen).
- Verzamel bewijs: foto's van de Prinsengracht, video's.
- Houd termijnen aan.
Procedure in Amsterdam
Stap 1: Bezwaar bij Gemeente Amsterdam – beschrijf feiten en gronden (onbevoegdheid, disproportie). Reactie binnen 6 weken.
Stap 2: Beroep Rechtbank Amsterdam (artikel 8:1 Awb).
Stap 3: Hoger beroep Raad van State e.a.
Toetsing richt zich op evenredigheidsbeginsel (artikel 3:4 Awb) in 70% zaken.
Proceskostenvergoeding tot €1.125 (Besluit proceskosten bestuursrecht).
Veelgestelde vragen
Kan ik meteen naar Rechtbank Amsterdam?
Nee, eerst bezwaar (tenzij spoed). Bel Juridisch Loket Amsterdam.
Geen besluit voor bezwaar?
Bezwaar tegen de handeling of 'stilzwijgend besluit' (artikel 4:17 Awb).
Verschil met civiel?
Bestuursrecht is eenvoudiger. Schade? Civiel claimen.
Advocaat nodig?
Niet verplicht, maar aanbevolen voor complexe Amsterdamse zaken. Juridisch Loket Amsterdam helpt starters.