Als een man het vaderschap niet vrijwillig erkent, kan het vaderschap gerechtelijk worden vastgesteld. De rechter bepaalt dan dat de man de juridische vader is van het kind.
Wanneer gerechtelijke vaststelling?
Gerechtelijke vaststelling is nodig als:
- De biologische vader weigert het kind te erkennen
- De biologische vader is overleden voordat hij kon erkennen
- De biologische vader is onbekend en er moet verwekkerschap worden vastgesteld
Wie kan het verzoeken?
| Verzoeker | Toelichting |
|---|
| De moeder | Tijdens leven van de vermoedelijke vader |
| Het kind | Ook na overlijden van de vader |
| De biologische vader zelf | Als moeder/kind niet meewerken aan erkenning |
Bewijs: DNA-onderzoek
Het bewijs wordt geleverd door DNA-onderzoek. De rechter kan een DNA-test bevelen. Als de vermoedelijke vader weigert, kan de rechter daar conclusies aan verbinden.
Procedure
- Verzoekschrift indienen via advocaat
- Rechter beveelt zo nodig DNA-onderzoek
- Rechter stelt vaderschap vast bij bewijs
- Vaderschap werkt terug tot geboorte
Gevolgen
- Man wordt juridisch vader met terugwerkende kracht
- Onderhoudsplicht ontstaat (ook met terugwerkende kracht)
- Kind wordt erfgenaam
- Vader krijgt niet automatisch gezag (moet apart worden geregeld)
Termijnen
Er geldt geen verjaringstermijn voor gerechtelijke vaststelling. Ook volwassen kinderen kunnen vaderschap laten vaststellen, zelfs als de vader is overleden.
Kan de man worden gedwongen tot DNA-onderzoek?
De rechter kan een DNA-onderzoek bevelen. Als de man weigert, kan de rechter dit in zijn nadeel uitleggen en het vaderschap vaststellen op basis van andere aanwijzingen.
Krijgt de vader dan ook gezag?
Nee, gerechtelijke vaststelling geeft alleen juridisch vaderschap. Voor gezag moet apart een verzoek worden ingediend. De vader kan wel omgang vragen.
Kan ook vaderschap worden vastgesteld van een overleden man?
Ja, het kind kan vaderschap laten vaststellen ook als de vader is overleden. DNA-onderzoek kan worden gedaan bij familieleden of soms via bewaard materiaal.
## Veelgestelde vragen
**Hoe lang duurt een gerechtelijke vaderschapsprocedure gemiddeld?**
Een gerechtelijke vaderschapsprocedure duurt gemiddeld 6 tot 12 maanden, afhankelijk van de complexiteit van de zaak en of DNA-onderzoek nodig is. De rechter bepaalt eerst of er voldoende aanleiding is voor een onderzoek. Als DNA-onderzoek wordt bevolen, kan dit extra tijd kosten, vooral als de vermoedelijke vader niet meewerkt. Na ontvangst van het bewijs beslist de rechter meestal binnen enkele weken.
**Wat kost een gerechtelijke vaststelling van vaderschap?**
De kosten variëren, maar reken op €1.500 tot €3.500. Dit omvat griffierechten (ca. €300-€500), advocaatkosten (€1.000-€2.500) en eventuele kosten voor DNA-onderzoek (€300-€800). Als u een laag inkomen heeft, kunt u mogelijk rechtsbijstand aanvragen. De rechter kan de verliezende partij veroordelen tot betaling van de proceskosten.
**Kan ik zelf een verzoek indienen zonder advocaat?**
Nee, voor een gerechtelijke vaderschapsprocedure is een advocaat verplicht. Het verzoekschrift moet via een advocaat bij de rechtbank worden ingediend. De advocaat helpt bij het verzamelen van bewijs, zoals getuigenverklaringen of medische gegevens, en begeleidt u tijdens de procedure. U kunt wel zelf contact opnemen met een advocaat voor een eerste consult.
**Wat als de vermoedelijke vader in het buitenland woont?**
Als de vermoedelijke vader in het buitenland woont, kan de procedure complexer worden, maar het is nog steeds mogelijk. De rechter kan internationale rechtshulp inschakelen om DNA-onderzoek te laten uitvoeren. Ook kan de rechter een vonnis uitspreken dat in het buitenland erkend wordt. Het is belangrijk om een advocaat te kiezen met ervaring in internationale familierechtzaken.
**Heeft gerechtelijk vastgesteld vaderschap gevolgen voor de achternaam van het kind?**
Ja, na gerechtelijke vaststelling kan de achternaam van het kind worden gewijzigd naar die van de vader. Dit gebeurt niet automatisch: u moet hiervoor een apart verzoek indienen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand. Het kind moet hiermee instemmen als het 12 jaar of ouder is. De naamswijziging kan ook gevolgen hebben voor bestaande documenten, zoals paspoorten.
**Kan de vader het vaderschap later nog aanvechten?**
Een gerechtelijk vastgesteld vaderschap is definitief en kan niet zomaar worden aangevochten. Alleen in uitzonderlijke gevallen, zoals bij bewijs van fraude of nieuwe DNA-resultaten die het vaderschap ontkrachten, kan herziening worden gevraagd. Dit is een complexe procedure en vereist juridische bijstand. De rechter zal alleen in zeer bijzondere omstandigheden het eerdere vonnis herzien.
**Wat gebeurt er als de moeder en de vermoedelijke vader het niet eens zijn over omgangsregeling?**
Gerechtelijke vaststelling van vaderschap geeft de vader niet automatisch recht op omgang. Als ouders het niet eens worden over een omgangsregeling, kan de vader een verzoek indienen bij de rechtbank. De rechter beslist dan op basis van het belang van het kind. Het is raadzaam om eerst te proberen tot overeenstemming te komen, bijvoorbeeld via mediation.
### TL;DR
Gerechtelijke vaststelling van vaderschap is mogelijk als de biologische vader weigert te erkennen of overleden is. De procedure vereist een advocaat, DNA-bewijs en duurt gemiddeld 6-12 maanden. Het vaderschap werkt terug tot de geboorte, maar geeft niet automatisch gezag of omgangsrecht. Er geldt geen verjaringstermijn, ook volwassen kinderen kunnen het verzoek indienen.
### Key Takeaways
- Gerechtelijke vaststelling is mogelijk als de vader weigert te erkennen, overleden is of onbekend is
- DNA-onderzoek is het belangrijkste bewijsmiddel; weigering kan in het nadeel van de vader worden uitgelegd
- Het vaderschap werkt terug tot de geboorte, met gevolgen voor onderhoudsplicht en erfrecht
- Gezag en omgangsrecht moeten apart worden geregeld via de rechter
- De procedure vereist een advocaat en duurt gemiddeld 6 tot 12 maanden