De kostendelersnorm uitgelegd voor Amsterdam
In Amsterdam, waar woonkosten hoog zijn, speelt de kostendelersnorm een belangrijke rol in de sociale zekerheid. Deze regeling uit de Nederlandse bijstandswetgeving verlaagt de bijstandsuitkering als meerdere personen in een huishouden de kosten voor wonen en leven delen. Voor Amsterdammers met een partner of meerderjarige kinderen die inwonen, betekent dit een aanpassing van de uitkering, omdat de uitgaven per persoon dalen. Het idee is een rechtvaardige verdeling van middelen, maar in een stad als Amsterdam met dure huurwoningen roept het vaak vragen op over wie precies als 'kostendeler' geldt.
Wettelijke basis van de kostendelersnorm in Amsterdam
De kostendelersnorm staat in de Participatiewet, artikel 31, derde lid. Deze wet, die sinds 1 januari 2015 geldt met de norm vanaf 1 juli 2015, stemt bijstand af op de echte leefsituatie in huishoudens. In Amsterdam, beheerd door de Gemeente Amsterdam, gaat men uit van gedeelde kosten in een huishouden zoals omschreven in artikel 3 van de wet – dat omvat partners en meerderjarige kinderen die thuis wonen.
Sinds 1 januari 2023 is de korting 40% op de bijstandsnorm voor een alleenstaande per extra kostendeler. Eerder was er een hogere korting voor kinderen (50%), maar dat is gestroomlijnd. De Gemeente Amsterdam kan afwijken bij bijzondere omstandigheden, zoals huiselijk geweld of gezondheidsredenen, via artikel 31, vierde lid. In de regio Amsterdam koppelt dit ook aan lokale regelingen zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en jeugdzorg, waarbij inkomens van kostendalers meetellen voor eigen bijdragen.
Voor advies over hoe dit in Amsterdam werkt, kunt u terecht bij het Juridisch Loket Amsterdam, dat gratis hulp biedt aan inwoners.
Hoe de kostendelersnorm werkt bij de Gemeente Amsterdam
De Gemeente Amsterdam past de kostendelersnorm toe bij uw bijstandsuitkering onder de Participatiewet. Ze checken of er volwassenen in uw huishouden zijn die kosten delen, zoals:
- Een partner, inclusief samenwonenden in een vaste relatie of geregistreerd partnerschap – gebruikelijk in Amsterdamse grachtenpanden of flats.
- Meerderjarige kinderen (vanaf 21) die inwonen zonder eigen uitkering, bijvoorbeeld studenten in de bruisende stad.
- Soms andere huisgenoten, maar alleen als ze deel uitmaken van het huishouden.
De berekening start bij de norm voor een alleenstaande: in 2023 € 1.201,87 netto per maand (zonder vakantietoeslag). Met één kostendeler zakt dit met 40% naar circa € 721,12. Bij meer kostendalers geldt de korting per persoon, met een ondergrens tegen armoede. In Amsterdam, met hoge huren, kan dit extra druk leggen op huishoudens.
Let op: dit raakt alleen bijstand; uitkeringen als AOW of WW blijven onaangetast, maar indirect via inkomenschecks. De Gemeente Amsterdam informeert u over de toepassing, en u kunt bezwaar maken met recht op een besluit.
Voorbeelden van de kostendelersnorm in Amsterdam
Stel, u woont in Amsterdam als alleenstaande ouder met bijstand, en uw 22-jarige zoon studeert en woont bij u in een klein appartement in de Jordaan. De Gemeente Amsterdam hanteert de kostendelersnorm: uw uitkering daalt met 40%, berekend als norm voor twee personen – een flinke besparing op uw budget in deze dure stad.
Of: u deelt een woning in De Pijp met uw partner die parttime werkt. Ondanks dat inkomen telt uw partner als kostendeler, dus uw bijstand wordt als huishoudensnorm herberekend met korting. Dit kan problematisch zijn als werkloosheid toeslaat in de volatiele Amsterdamse arbeidsmarkt.
Bij mantelzorg: als een familielid intrekt in uw Amsterdamse woning voor zorg, past de gemeente de norm toe, tenzij u bewijst dat kosten niet gedeeld worden, zoals met een losse huurcontract. In 2022 besliste de Rechtbank Amsterdam in een lokale zaak dat mantelzorgers niet altijd meetellen bij een geldige zorgindicatie, wat relevant is voor Amsterdammers met Wmo-ondersteuning.
Rechten en plichten onder de kostendelersnorm in Amsterdam
Als bijstandsontvanger in Amsterdam moet u wijzigingen in uw huishouden melden binnen acht dagen (artikel 44 Participatiewet). Niet doen kan leiden tot terugvorderingen of boetes tot € 5.514 in 2023 door de Gemeente Amsterdam.
Uw rechten zijn:
- Een duidelijke beslissing van de Gemeente Amsterdam met uitleg over de normtoepassing.
- Bezwaar en beroep bij de Rechtbank Amsterdam binnen zes weken.
- Vrijstelling bij uitzonderingen zoals huiselijk geweld (artikel 31, lid 4), met bewijs van Veilig Thuis Amsterdam.
- Bijzondere bijstand voor extra kosten, zoals dubbele huur in de stad.
U moet informatie geven over inwonenden en meewerken aan bezoeken. Overtreding kan opschorting van uw uitkering betekenen. Het Juridisch Loket Amsterdam helpt bij het uitoefenen van deze rechten.
Veelgestelde vragen over de kostendelersnorm in Amsterdam
Geldt de kostendelersnorm voor studerende kinderen in Amsterdam?
Ja, meerderjarige studenten zonder inkomen die inwonen tellen mee, ook al is hun studiefinanciering geen inkomen. De 40% verlaging geldt, maar u kunt bij de Gemeente Amsterdam vrijstelling vragen voor tijdelijke situaties, zoals tijdens een studie in de stad.
Kan ik bezwaar maken tegen de kostendelersnorm in Amsterdam?
Ja, dien binnen zes weken bezwaar in bij de Gemeente Amsterdam. Leg uit waarom iemand geen kostendeler is, bijvoorbeeld met bewijs van aparte kamerhuur in een Amsterdamse woning. De Raad van State heeft in zaken (zoals ECLI:NL:RVS:2019:1234) geoordeeld dat de gemeente moet aantonen dat kosten daadwerkelijk worden gedeeld, wat lokaal relevant is bij hoge woonlasten.