Materieel strafrecht in Amsterdam
Materieel strafrecht vormt de kern van het strafrecht en definieert welke gedragingen strafbaar zijn, wie daarvoor verantwoordelijk is en welke sancties gelden. Voor Amsterdammers is dit de basis voor zaken bij de Rechtbank Amsterdam, vastgelegd in het Wetboek van Strafrecht.
Wat houdt materieel strafrecht in?
Strafrecht onderscheidt materieel strafrecht van formeel strafrecht. Materieel strafrecht beschrijft de strafbare feiten, de voorwaarden voor strafbaarheid en de straffen. Het beantwoordt vragen als: 'Welk gedrag is verboden?', 'Wie kan vervolgd worden?' en 'Wat zijn de gevolgen?'. Formeel strafrecht regelt daarentegen de procedure, zoals verhoren bij de Amsterdamse politie of zittingen bij de Rechtbank Amsterdam.
Het legaliteitsbeginsel staat centraal: nullum crimen, nulla poena sine praevia lege poenali. Alleen handelingen expliciet verboden door wet zijn strafbaar, wat Amsterdammers beschermt tegen willekeur, bijvoorbeeld bij drukke evenementen als Koningsdag.
Wettelijke basis in Amsterdam
Het materieel strafrecht is hoofdzakelijk neergelegd in het Wetboek van Strafrecht (Sr.). Relevante artikelen:
- Artikel 1 Sr: Een strafbaar feit is een handeling strafbaar gesteld bij wet.
- Artikel 9 Sr: Hoofstraffen zoals gevangenisstraf, hechtenis en geldboete.
- Artikel 10 Sr: Misdrijf (zware straf >3 maanden cel) versus overtreding (lichter).
- Artikelen 37-48 Sr: Regels voor poging, medeplichtigheid en deelname.
Aanvullende wetten zoals de Opiumwet (drugs in Amsterdamse coffeeshops) of Wegenverkeerswet (fietsdiefstal of scooters in de stad) gelden ook. Bekijk het Sr op wetten.overheid.nl.
Onderscheid materieel en formeel strafrecht
Overzicht:
| Aspect | Materieel strafrecht | Formeel strafrecht |
|---|---|---|
| Inhoud | Wat strafbaar? Welke straf? | Vervolgingsprocedure |
| Wet | Wetboek van Strafrecht (Boek 1-3) | Wetboek van Strafvordering |
| Voorbeeld | Diefstal (art. 310 Sr) | Verhoor politie Amsterdam (art. 53 Sv) |
| Toepassing | Schuld en strafmaat | Proces en bewijs bij Rechtbank Amsterdam |
Lees meer in Wat is strafrecht?.
Soorten strafbare feiten in Amsterdam
Misdrijven en overtredingen:
- Misdrijven: Zware delicten zoals moord (art. 289 Sr), diefstal in de Kalverstraat of overlast in de Red Light District. Straf: >3 maanden cel.
- Overtredingen: Wildplassen op de Dam of te hard fietsen. Straf: boete via Gemeente Amsterdam.
Praktische voorbeelden voor Amsterdammers
Voorbeeld 1: Winkelroof
Art. 310 Sr: Wegnemen van andermans eigendom, zoals een fietsdief bij Centraal Station. Misdrijf, tot 4 jaar cel; eerste keer vaak taakstraf.
Voorbeeld 2: Drugs in de stad
Art. 2 Opiumwet: Bezit softdrugs (overtreding) of harddrugs (misdrijf). 5 gram wiet in de Jordaan? Boete €100-€200.
Voorbeeld 3: Fraude
Art. 326 Sr: Vals factuur voor Airbnb-boeking. Ondernemers riskeren cel bij Rechtbank Amsterdam.
Straffen en maatregelen
Hoofstraffen (art. 9 Sr):
- Gevangenisstraf (tot 30 jaar of levenslang).
- Hechtenis (tot 1 jaar).
- Geldboete.
- Taakstraf (tot 240 uur).
Maatregelen zoals tbs (art. 37 Sr) bij psychische issues. Rechters bij Rechtbank Amsterdam wegen recidive of spijt mee.
Rechten en plichten voor Amsterdammers
Rechten:
- Duidelijke wet (art. 1 Sr).
- Geen terugwerkende zware straf (art. 2 Sr).
- Uitzonderingen: noodweer (art. 41 Sr).
Plichten:
- Geen strafbare feiten plegen.
- Identificatie bij politiecontroles.
Verdachten hebben zwijgrecht.
Veelgestelde vragen
Verschil misdrijf en overtreding?
Misdrijf zwaarder (>3 maanden cel, art. 10 Sr), bijv. diefstal. Overtreding lichter, zoals parkeerboete Amsterdam.
Strafbaar voor poging?
Ja, art. 45 Sr: tot 2/3 van volledige straf als bereidheid aanwezig.
Geldt voor bedrijven?
Ja, art. 51 Sr: rechtspersonen strafbaar, relevant voor Amsterdamse startups.
Wetwijziging?
Art. 2 Sr: mildste wet geldt, retroactief gunstig.
Tips voor Amsterdammers
- Raadpleeg het Juridisch Loket Amsterdam of een advocaat bij Rechtbank Amsterdam voor advies.
- Check Gemeente Amsterdam voor lokale boetes.
- Blijf op de hoogte via wetten.overheid.nl.