Het Nederlandse strafrecht onderscheidt twee soorten strafbare feiten: misdrijven en overtredingen. Dit onderscheid heeft belangrijke gevolgen voor de procedure en de mogelijke straffen.
Het onderscheid
Misdrijven zijn ernstige strafbare feiten, overtredingen zijn lichtere vergrijpen.
Vergelijking
| Aspect | Misdrijf | Overtreding |
|---|
| Ernst | Ernstig | Licht |
| Wetboek | Boek 2 Sr | Boek 3 Sr |
| Opzet/schuld | Meestal opzet vereist | Vaak geen opzet vereist |
| Poging strafbaar | Ja | Nee (tenzij expliciet bepaald) |
| Medeplichtigheid | Strafbaar | Niet strafbaar |
| Voorlopige hechtenis | Mogelijk | Niet mogelijk |
Voorbeelden misdrijven
Misdrijven zijn de ernstigere strafbare feiten.
Veelvoorkomende misdrijven
- Diefstal (art. 310 Sr)
- Mishandeling (art. 300 Sr)
- Oplichting (art. 326 Sr)
- Bedreiging (art. 285 Sr)
- Rijden onder invloed (art. 8 WVW)
- Drugsbezit/handel (Opiumwet)
- Moord en doodslag (art. 287-289 Sr)
Voorbeelden overtredingen
Overtredingen zijn de lichtere strafbare feiten.
Veelvoorkomende overtredingen
- Lichte verkeersovertredingen
- Openbare dronkenschap (art. 453 Sr)
- Baldadigheid (art. 424 Sr)
- Lichte geluidsoverlast
- Overtreding APV (Algemene Plaatselijke Verordening)
Gevolgen voor de procedure
Het onderscheid heeft praktische gevolgen.
Procedurele verschillen
| Aspect | Misdrijf | Overtreding |
|---|
| Opsporingsbevoegdheden | Uitgebreid | Beperkt |
| Rechtbank | Meervoudige kamer mogelijk | Kantonrechter |
| Verjaring | 6-20 jaar (afhankelijk van straf) | 3 jaar |
| Strafblad | Ja | Meestal niet |
Straffen
De maximumstraffen verschillen aanzienlijk.
Maximumstraffen
| Strafsoort | Misdrijf | Overtreding |
|---|
| Gevangenisstraf | Ja (levenslang mogelijk) | Nee |
| Hechtenis | Ja | Max. 1 jaar |
| Taakstraf | Max. 240 uur | Max. 240 uur |
| Geldboete | Tot 6e categorie (€900.000) | Tot 4e categorie (€22.500) |
Grensgevallen
Soms is het onderscheid niet direct duidelijk.
Aandachtspunten
- De wet bepaalt of iets een misdrijf of overtreding is
- Bij twijfel: kijk naar de plaats in het wetboek
- Een feit kan door omstandigheden zwaarder worden (gekwalificeerd)
- Sommige overtredingen kunnen bij recidive als misdrijf worden behandeld
Veelgestelde vragen
Wat gebeurt er als ik verdacht ben van een misdrijf?
Je hebt recht op juridische hulp, je kunt zwijgen, en de politie moet je rechten uitleggen. Verdacht zijn is niet hetzelfde als schuldig.
Hoe lang kan ik in voorarrest worden gehouden?
Maximaal 10 dagen zonder proces, daarna moet rechter voorarrest goedkeuren. Voorarrest mag niet onbeperkt duren.
Wat is het verschil tussen een misdrijf en overtreding?
Een misdrijf is ernstiger en kan met gevangenisstraf worden bestraft. Een overtreding kan met geldboete worden afgehandeld.
Heb ik recht op een advocaat?
Ja, je hebt altijd recht op juridische bijstand. Dit kan gratis zijn als je dit niet kunt betalen.
Kan ik in hoger beroep gaan?
Ja, je kunt tegen de uitspraak in beroep gaan bij het gerechtshof.
## Veelgestelde vragen
**Hoe weet ik of ik word verdacht van een misdrijf of een overtreding?**
De politie of officier van justitie moet je informeren over de aard van het strafbare feit waarvoor je wordt verdacht. Kijk in de uitnodiging voor verhoor of dagvaarding: misdrijven staan in Boek 2 van het Wetboek van Strafrecht, overtredingen in Boek 3. Bij twijfel vraag je altijd juridisch advies, want het type feit bepaalt je rechten en mogelijke straffen.
**Wat zijn de gevolgen van een veroordeling voor een misdrijf op mijn strafblad?**
Een veroordeling voor een misdrijf komt altijd op je justitiële documentatie (strafblad). Dit kan gevolgen hebben voor je werk, reisvisa, adoptie of wapenvergunning. Werkgevers, instanties of buitenlandse overheden kunnen dit opvragen. Overtredingen komen meestal niet op je strafblad, tenzij het gaat om bepaalde verkeersovertredingen of herhaalde APV-overtredingen.
**Kan een overtreding ooit als een misdrijf worden behandeld?**
Ja, in sommige gevallen kan een overtreding als misdrijf worden aangemerkt. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij recidive (herhaaldelijk dezelfde overtreding plegen) of als de overtreding gekwalificeerd wordt door verzwarende omstandigheden. Denk aan baldadigheid die overgaat in vernieling. De officier van justitie beslist hierover, vaak op basis van de ernst van de situatie.
**Wat is het verschil tussen hechtenis en gevangenisstraf?**
Hechtenis is een lichtere vrijheidsstraf voor overtredingen (max. 1 jaar) en wordt uitgezeten in een huis van bewaring. Gevangenisstraf is zwaarder (tot levenslang) en geldt voor misdrijven, uitgezeten in een gevangenis. Hechtenis is vaak voor korte duur, terwijl gevangenisstraf ook langdurig kan zijn. Beide straffen onderbreken je dagelijks leven en werk.
**Hoe lang duurt het voordat een misdrijf of overtreding verjaart?**
De verjaringstermijn hangt af van het type feit. Misdrijven verjaren na 6 tot 20 jaar, afhankelijk van de maximumstraf. Moord verjaart bijvoorbeeld nooit. Overtredingen verjaren na 3 jaar. Na verjaring kan je niet meer vervolgd worden. Let op: de verjaringstermijn kan stilgezet worden, bijvoorbeeld tijdens een lopend onderzoek.
**Kan ik een taakstraf krijgen voor een misdrijf?**
Ja, een taakstraf (max. 240 uur) is mogelijk voor zowel misdrijven als overtredingen. De rechter bepaalt of een taakstraf passend is, vaak bij lichtere misdrijven of eerste veroordelingen. Een taakstraf bestaat uit onbetaald werk, zoals schoonmaken of onderhoud. Als je de taakstraf niet uitvoert, kan deze omgezet worden in hechtenis of een geldboete.
**Wat moet ik doen als ik een dagvaarding ontvang voor een misdrijf?**
Neem direct contact op met een advocaat, ook als je onschuldig bent. Een dagvaarding betekent dat je voor de rechter moet verschijnen. Bereid je voor op de zitting: verzamel bewijs, getuigen of documenten die je verhaal ondersteunen. Je hebt recht op inzage in het dossier. Verschijn altijd op de zitting, anders kan er een veroordeling volgen bij verstek.
### TL;DR
Het Nederlandse strafrecht maakt onderscheid tussen misdrijven (ernstige feiten, Boek 2 Sr) en overtredingen (lichte vergrijpen, Boek 3 Sr). Misdrijven kunnen leiden tot gevangenisstraf en staan op je strafblad, terwijl overtredingen meestal met een boete of hechtenis worden afgedaan en geen strafbladregistratie geven. De procedure en straffen verschillen sterk per categorie.
### Key Takeaways
- Misdrijven zijn ernstige strafbare feiten (bijv. diefstal, mishandeling) en kunnen leiden tot gevangenisstraf, terwijl overtredingen (bijv. baldadigheid, lichte verkeersovertredingen) lichter bestraft worden met boetes of hechtenis.
- Een veroordeling voor een misdrijf komt op je strafblad en kan gevolgen hebben voor werk, reisvisa en andere levensgebieden; overtredingen meestal niet.
- De verjaringstermijn is korter voor overtredingen (3 jaar) dan voor misdrijven (6-20 jaar, afhankelijk van de ernst).
- Voorlopige hechtenis en uitgebreide opsporingsbevoegdheden gelden alleen bij misdrijven, niet bij overtredingen.
- Bij een dagvaarding of verdenking is het altijd verstandig om direct juridische hulp in te schakelen, ongeacht of het om een misdrijf of overtreding gaat.