Openbaarheidsbeginsel overheid in Amsterdam

Openbaarheidsbeginsel overheid in Amsterdam

Het openbaarheidsbeginsel vormt een hoeksteen van het Nederlandse bestuursrecht en geldt volop voor Amsterdamse overheidsinstanties zoals de Gemeente Amsterdam. Alle informatie bij deze organen is in principe toegankelijk voor inwoners, behalve bij zwaarwegende uitzonderingen. Dit principe versterkt transparantie en democratische controle, bijvoorbeeld op lokale besluiten over wonen, verkeer of groen in de stad.

Wat houdt het openbaarheidsbeginsel in voor Amsterdam?

In Amsterdam betekent dit dat documenten zoals rapporten over woningbouwprojecten, e-mails over grachtenbeheer of contracten voor fietspaden niet standaard geheim zijn. De Gemeente Amsterdam moet informatie proactief delen via de website amsterdam.nl, en op aanvraag verstrekken. Dit is geregeld in de Wet open overheid (Woo), die per 1 mei 2022 de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) verving. Het doel: een transparantere stadscultuur, zodat Amsterdammers beter grip krijgen op besluitvorming rond bijvoorbeeld de woningnood of toerismebeleid.

Vroeger moesten burgers actief vragen; nu publiceert de gemeente registers met subsidies, aanbestedingen en vergunningen voor evenementen in het Vondelpark.

Wettelijke basis

Centraal staat artikel 3:1 Woo: "Informatie van bestuursorganen is openbaar." Dit ondersteunt zowel actieve als passieve openbaarmaking in Amsterdam.

• Actieve openbaarmaking (art. 3:2 Woo): De Gemeente Amsterdam deelt info via websites of open datasets, zoals over verkeersplannen.
• Passieve openbaarmaking (art. 3:3 Woo): Op verzoek levert de gemeente info, tenzij weigeringsgronden (afdeling 5.1 Woo).

De Woo omvat alle bestuursorganen, inclusief de Gemeente Amsterdam, provincies en ministeries. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) regelt procedures, met bezwaar bij de Rechtbank Amsterdam.

Verschillen Woo en Wob

De Woo moderniseert de Wob voor meer toegankelijkheid in steden als Amsterdam:

Zo wordt het makkelijker voor Amsterdammers om lokale info te verkrijgen.

Rechten van Amsterdammers

U mag gratis informatie opvragen bij de Gemeente Amsterdam zonder belang te tonen. Belangrijke rechten:

1. Gratis inzage: Geen kosten, behalve kopieën of complexe zoekopdrachten.
2. Binnen 4 weken beslissing (art. 4:5 Woo), uitstel mogelijk.
3. Bezwaar en beroep: Eerst bij de gemeente, dan bij de Rechtbank Amsterdam. Advies via Juridisch Loket Amsterdam.

Verzoek digitaal of per post, in gewenst formaat.

Plichten van Amsterdamse overheden

De Gemeente Amsterdam moet:

• Een openbaarheidsprofiel publiceren (art. 3:10 Woo) op amsterdam.nl.
• Verzoeken motiveren en alleen weigeren bij noodzaak, zoals privacy of veiligheid.
• Gedeeltelijk openbaren via zwartlakken.

Praktijkvoorbeelden in Amsterdam

Voorbeeld 1: Een inwoner vraagt het dossier over een kapvergunning bij het Sarphatipark. De Gemeente Amsterdam deelt mails en rapporten, minus privédata.

Voorbeeld 2: Journalisten gebruikten Woo-verzoeken voor info over de Amsterdamse toeslagenkwesties, wat misstanden blootlegde.

Voorbeeld 3: Een ondernemer checkt aanbestedingen voor de Noord/Zuidlijn via TenderNed, proactief gepubliceerd.

Weigering van openbaarmaking

Mogelijk op gronden als privacy (art. 5:13 Woo), bedrijfsgeheimen (art. 5:16) of veiligheid (art. 5:11). De Rechtbank Amsterdam toetst streng: openbaarheid wint bij twijfel.

Veelgestelde vragen