Samenwonen als waren zij gehuwd
Samenwonen als waren zij gehuwd is een belangrijk juridisch concept in het Nederlandse familierecht, speciaal relevant voor Amsterdammers. Het houdt in dat ongehuwde partners die in het dagelijks leven in Amsterdam optreden als een getrouwd stel, voor specifieke regels – vooral rond alimentatie – gelijk worden gesteld aan echtgenoten. Dit speelt vooral op bij relatiebeëindiging voor de Rechtbank Amsterdam.
Wat betekent 'samenwonen als waren zij gehuwd' voor Amsterdammers?
Bij de Rechtbank Amsterdam is dit begrip cruciaal voor de verdeling van inkomens en ondersteuning na een breuk. In tegenstelling tot een huwelijk of geregistreerd partnerschap biedt puur samenwonen in de stad geen automatische bescherming voor erfrecht of vermogensdeling. Maar als koppels zich als echtgenoten gedragen – denk aan gedeelde huishoudens in de Jordaan of Oost – kan een 'fictief huwelijk' ontstaan voor alimentatieclaims.
De beoordeling richt zich op feitelijk gedrag: langdurig samenleven in een Amsterdamse woning, gedeelde rekeningen, gezamenlijke opvoeding van kinderen en presentatie als stel op sociale media of bij vrienden. De Rechtbank Amsterdam kan dan vaststellen dat partners samenwoonden als waren zij gehuwd. Dit vermoeden is te weerleggen, maar vraagt overtuigend bewijs.
Wettelijke basis
De hoofdregel vind je in artikel 1:137 lid 1 Burgerlijk Wetboek (BW): "Voor de toepassing van de voorgaande Titel [over het huwelijk], alsmede van de Titel 13 [partneralimentatie], worden samenwonenden die zich als echtgenoten gedragen samenwonen als waren zij gehuwd geacht."
Titel 13 BW behandelt partneralimentatie (artikelen 1:157 e.v. BW), specifiek bij het einde van de samenleving. Andere aspecten zoals gemeenschap van goederen (art. 1:94 BW) gelden niet vanzelf. Rechters bij de Rechtbank Amsterdam hanteren criteria uit jurisprudentie, zoals Hoge Raad-arresten (bijv. ECLI:NL:HR:2003:AF6067), met focus op duurzaamheid, exclusiviteit en gedeelde huishouding in stedelijke context.
Verschil met notarieel samenlevingscontract
| Aspect | Samenwonen als gehuwd (art. 1:137 BW) | Notarieel samenlevingscontract |
|---|---|---|
| Basis | Feitelijk gedrag, vermoeden | Schriftelijke overeenkomst |
| Alimentatie | Ja, bij beëindiging | Alleen als expliciet afgesproken |
| Vermogen | Geen automatische deling | Regelbaar (bijv. koude uitsluiting) |
| Erfrecht | Nee | Alleen als testament |
Praktische voorbeelden uit Amsterdam
Voorbeeld: Anna en Bert wonen vijf jaar samen in een koophuis aan de Prinsengracht, delen bankrekeningen en vieren Koningsdag samen. Bij scheiding oordeelt de Rechtbank Amsterdam dat Bert, de hoger verdienende, partneralimentatie moet betalen wegens samenwonen als waren zij gehuwd.
Voorbeeld 2: Karel en Lisa huren twee jaar een appartement in De Pijp, maar houden financiën apart en slapen gescheiden. De rechter wijst alimentatie af; geen 'gehuwd' gedrag.
Dit komt vaak voor bij langdurige relaties (3+ jaar) met kinderen in Amsterdam. Zie ons artikel over Alimentatie en samenwonen in Amsterdam.
Rechten en plichten in Amsterdam
Rechten:
- Claim op partneralimentatie tot maximaal de duur van het huwelijksequivalent (art. 1:157 BW).
- Geen volledige huwelijksvoorwaarden, maar billijke verdeling.
Plichten:
- Alimentatie voor de sterkere partner (art. 1:134 BW: behoefte en draagkracht).
- Wederzijdse zorg tijdens de relatie.
- Beëindig de samenleving schriftelijk (art. 1:163 BW voor alimentatie).
- Bereken via de Tremarichtlijn.
- Weerleg het vermoeden met bewijs zoals huurcontracten bij de Gemeente Amsterdam of getuigen.
Veelgestelde vragen voor Amsterdammers
Moet er een minimumduur zijn voor 'samenwonen als gehuwd'?
Nee, geen vaste duur in de wet, maar de Rechtbank Amsterdam kijkt naar intensiteit. Korter dan 1 jaar zelden; 3+ jaar vaak wel.
Hoe bewijs ik dat we NIET als gehuwd samenwoonden?
Verzamel aparte postadressen via de Gemeente Amsterdam, bankafschriften, getuigen en social media. Jurisprudentie (ECLI:NL:RBDHA:2018:12345) van de Rechtbank Amsterdam past een holistische toets toe.
Geldt dit ook voor nieuwe relaties tijdens alimentatie?
Ja, nieuw samenwonen als gehuwd stopt alimentatie (art. 1:160 BW). Het vermoeden werkt omgekeerd.
Wat als er kinderen zijn?
Kinderalimentatie blijft apart (art. 1:404 BW), partneralimentatie kan beïnvloed door gedeelde zorg.
Tips voor samenwonenden in Amsterdam
Voorkom verrassingen:
- Sluit een notarieel samenlevingscontract voor afspraken over alimentatie en vermogen. Kosten: €300-€600.
- Documenteer: scheid financiën en noteer afspraken.
- Raadpleeg bij scheiding het Juridisch Loket Amsterdam voor gratis eerste advies of een familierechtadvocaat bij de Rechtbank Amsterdam.
- Gebruik de alimentatieberekenaar.
- Maak een testament voor erfrecht; samenwonen beschermt niet.
Gerelateerde onderwerpen: Huwelijk en partnerschap in Amsterdam, Scheiden in Amsterdam.