Verwijtbaar werkloos in Amsterdam: wat houdt dat in?
In Amsterdam, met zijn bruisende arbeidsmarkt in sectoren als toerisme, finance en tech, kan het verliezen van je baan door eigen toedoen serieuze gevolgen hebben. Verwijtbaar werkloos worden wil zeggen dat je je werk verliest door je eigen gedrag of beslissingen, zoals het zonder goede reden opzeggen van je contract of ongepast gedrag op de werkvloer. Dit beïnvloedt je WW-uitkering direct, omdat het UWV sancties kan opleggen. In dit artikel voor Amsterdammers lichten we de regels toe, geven we lokale voorbeelden en tips om issues te vermijden, inclusief advies van het Juridisch Loket Amsterdam.
Wettelijke basis van verwijtbaar werkloos
Het Nederlandse arbeidsrecht definieert verwijtbaar werkloos in de Werkloosheidswet (WW), vooral in artikel 17 en volgende. Deze wet biedt uitkeringen bij werkloosheid, maar ontzegt ze als de werkloosheid aan jezelf te wijten is. In Amsterdam, waar veel expats en flexwerkers zijn, kan dit leiden tot geen of een mindere uitkering voor maximaal twee jaar.
De regelgeving steunt op het idee dat overheidssteun alleen komt als de werkloosheid niet jouw schuld is. Het UWV evalueert de verwijtbaarheid op basis van de omstandigheden, zoals in artikel 18 WW. Ze wegen af of je actie redelijk was: had je een dringende reden om op te stappen, of was je gedrag op kantoor onacceptabel? Uitspraken van de Centrale Raad van Beroep benadrukken dat dit per geval wordt beoordeeld, met oog voor je persoonlijke situatie in een stad als Amsterdam.
Ook de Wet op de arbeidsovereenkomsten (artikel 7:670 BW) is relevant bij ontslag door de baas. Als je werkgever in Amsterdam je contract ontbindt vanwege verwijtbaar handelen, zoals diefstal in een hotel of agressie in een café, heeft dat impact op je WW-rechten.
Wanneer geldt verwijtbaar werkloos in Amsterdam?
Werkloosheid is verwijtbaar als je zonder geldige reden je contract opzegt of ontslagen wordt door je eigen fout. Het UWV gebruikt een reeks scenario's, vaak passend bij Amsterdamse werkomgevingen. Hier enkele typische voorbeelden:
- Zelf opzeggen zonder noodzaak: Bijvoorbeeld omdat je een hippe job in de Jordaan vindt, terwijl je huidige rol in de Zuidas prima vol te houden is.
- Grensoverschrijdend gedrag: Zoals structureel te laat komen op de fiets in het drukke verkeer, diefstal uit een museumwinkel, geweld in een nachtclub of delen van gevoelige data in een startup.
- Afwijzen van oplossingen: Als je werkgever in Amsterdam een mediation voorstelt bij een teamconflict, maar je dat negeert.
- Ontslag op staande voet: Door eigen schuld, zoals discriminatie tegen toeristen of fraude in de financiële sector, geregeld in artikel 7:677 BW.
Niet verwijtbaar is ontslag door economische redenen, zoals sluiting van een café door de pandemie, of opzeggen wegens een dringende reden, zoals aanhoudende intimidatie op een bouwplaats of gezondheidsrisico's in de haven. Het UWV bekijkt dit per individu, vaak via een gesprek in hun Amsterdamse kantoor.
Impact op je WW-uitkering als Amsterdammer
Wordt je door het UWV als verwijtbaar werkloos gezien, dan volgt een strafmaatregel. De lengte en omvang variëren met de seriousiteit:
| Sanctie | Duur | Effect op WW |
|---|---|---|
| Lichte verwijtbaarheid | 1 maand | Geen uitkering gedurende die tijd |
| Ernstige verwijtbaarheid | Tot 2 jaar | Verlaagde uitkering (bijv. 70% van je dagloon) of totaal uitsluiten |
| Zeer ernstig (bijv. met strafrecht) | Maximaal 5 jaar | Volledige blokkade, inclusief terugbetalen van reeds ontvangen bedragen |
Sancties starten vanaf je werkloosheidsdatum. Je WW-recht blijft bestaan maar is tijdelijk gepauzeerd. Na afloop kun je een uitkering claimen, als je voldoet aan eisen zoals het WW-aanvraagproces volgen, relevant voor Amsterdammers via de lokale UWV-locatie.
Voorbeelden van verwijtbaar werkloos in Amsterdam
Stel, je rijdt als fietstaxi-chauffeur en stapt op omdat je een baan in een coffeeshop wilt, zonder dat je huidige werk problematisch is. Het UWV ziet dit als verwijtbaar, met een sanctie van drie maanden zonder WW, wat in dure Amsterdam extra zwaar weegt.
Of: Je verliest je job in een restaurant omdat je vaak aangeschoten verschijnt. Dit kwalificeert als zwaar wangedrag, leidend tot een jaar verlaagde WW, behalve als je bewijs toont van hulp zoeken bij verslaving via lokale instanties zoals de Gemeente Amsterdam.
Maar: Als je opzegt door voortdurend pesten in een callcenter en je werkgever in Amsterdam geen hulp biedt, is het niet verwijtbaar. Je ontvangt dan volle WW na UWV-melding.
Rechten en verplichtingen bij verwijtbaar werkloos
Als Amsterdammer mag je bezwaar aantekenen tegen een UWV-besluit over verwijtbaarheid, binnen zes weken (artikel 6:3 Awb). Wordt dat afgewezen, dan kun je in beroep bij de Rechtbank Amsterdam. In de procedure kun je soms uitstel van de sanctie regelen.
Verplichtingen zijn:
- Meld je bij UWV: Binnen een week na je ontslag of opzegging, ideaal via het Amsterdamse filiaal.
- Blijf solliciteren: Zelfs onder sanctie, zoek werk in de stad om later WW te kwalificeren.
- Wees open: Geef alle details eerlijk; liegen kan boetes opleveren.
Je werkgever moet assisteren met documenten zoals een ontslagvergunning of vaststellingsovereenkomst, en in Amsterdam kun je voor gratis advies terecht bij het Juridisch Loket Amsterdam.
Tips om verwijtbaar werkloos te vermijden in Amsterdam
Voorkom problemen met deze adviezen, afgestemd op de Amsterdamse context:
- Overleg met een arbeidsrecht specialist voor je opzegt. Bij het Juridisch Loket Amsterdam krijg je gratis eerste hulp, of schakel een lokale advocaat in via de Orde van Advocaten in Amsterdam.
- Documenteer alles: Houd bewijs bij van conflicten, zoals e-mails over werkdruk in de horeca.
- Zoek interne oplossingen: Praat met HR of de ondernemingsraad voordat je actie onderneemt.
- Raadpleeg de Gemeente Amsterdam voor werkzoekhulp via hun werkplein, om alternatieven te vinden zonder risico.
- Bij vermoeden van discriminatie, meld het direct bij het UWV of het College voor de Rechten van de Mens voor ondersteuning.
Veelgestelde vragen
Wat zijn mijn rechten als werknemer?
Je hebt recht op een veilige werkomgeving, minimaal loon, betaalde vakantie, bescherming tegen discriminatie en ongelijke behandeling.
Kan mijn werkgever me zomaar ontslaan?
Nee, ontslag moet vaak door de UWV worden goedgekeurd en moet redelijke gronden hebben. Waarschuwingen moeten voorafgaan aan ontslag.
Hoeveel betaald verlof heb ik?
Je hebt minimaal 20 werkdagen betaald verlof per jaar, tenzij je contract anders bepaalt. Dit moet worden opgenomen na verzoek.
Wat is een cao en wat betekent het voor mij?
Een cao (collectieve arbeidsovereenkomst) bevat afspraken tussen werkgevers en vakbonden over lonen, werkuren en andere arbeidsomstandigheden.
Hoe zit het met ziekteverzuim?
Als je ziek bent, moet je je werkgever onmiddellijk informeren. Je hebt recht op doorbetaling van loon voor de eerste twee jaar van ziekte.