De Wet open overheid (Woo) voor Amsterdammers
De Wet open overheid (Woo) biedt inwoners van Amsterdam, journalisten en bedrijven toegang tot overheidsinformatie. Deze wet, die de oude Wet openbaarheid van bestuur (Wob) heeft vervangen, stimuleert transparantie bij lokale en nationale overheden. Voor Amsterdammers is dit cruciaal bij het opvragen van documenten over stedelijke projecten, zoals vergunningen voor woningbouw in de binnenstad of informatie over de grachtenbeheer.
Wat betekent de Wet open overheid voor Amsterdam?
De Woo regelt de verplichte informatieverstrekking door overheidsinstanties aan het publiek. Anders dan de Wob, die vooral reageerde op verzoeken, verplicht de Woo overheden om informatie proactief te delen, bijvoorbeeld op de website van de Gemeente Amsterdam. Dit helpt bij het vergroten van transparantie en burgerparticipatie in een bruisende stad als Amsterdam, waar thema's als duurzaamheid en verkeersbeleid centraal staan.
De wet geldt voor alle bestuursorganen, waaronder de Gemeente Amsterdam, provincies en ministeries. Ze dekt diverse informatie, van stedelijke beleidsplannen en contracten tot milieudata over de IJsselmeergebieden. Het doel is Amsterdammers te voorzien van kennis over lokale besluiten, zodat ze actief kunnen meedenken over hun leefomgeving.
Wettelijke basis van de Wet open overheid
De Woo trad in werking op 1 mei 2022 en is vastgelegd in de Wet van 18 december 2018 (Bulletin van akten en besluiten 2019, 1). Relevante artikelen zijn:
- Artikel 3 Woo: Verplicht actieve openbaarmaking als dit het algemeen belang dient, bijvoorbeeld bij Amsterdamse ruimtelijke ordeningsplannen.
- Artikel 4 Woo: Handelt over verzoeken om informatie.
- Artikel 5.1 tot 5.4 Woo: Specificeren weigeringsgronden, zoals privacy (artikel 5.1, lid 1, onder a) of nationale belangen (artikel 5.1, lid 1, onder b).
- Artikel 6 Woo: Bepaalt beslistermijnen van doorgaans 4 weken.
De wet past binnen het bestuursrecht en verwijst naar de Grondwet (artikel 110), die openbaarheid vooropstelt. Ze voldoet aan EU-richtlijnen, zoals Richtlijn 2003/4/EG voor milieuinformatie, relevant voor Amsterdamse initiatieven rond klimaatadaptatie.
Verschillen met de Wet openbaarheid van bestuur (Wob)
De Woo ontwikkelt de Wob verder met significante verbeteringen. Een overzicht in tabel:
| Aspect | Wet openbaarheid van bestuur (Wob) | Wet open overheid (Woo) |
|---|---|---|
| Focus | Hoofdzakelijk op verzoek | Actief en passief delen, ideaal voor lokale Amsterdamse info |
| Weigeringsgronden | Uitgebreid en flexibel | Duidelijker, met belangenafweging voor stedelijke zaken |
| Termijnen | Vaak rekbaar | Standaard 4 weken, voor snellere toegang |
| Reikwijdte | Alleen documenten | Breder, inclusief data over Amsterdamse projecten |
Deze aanpassingen maken de Woo praktischer voor Amsterdammers, maar eisen digitale vooruitgang van instanties zoals de Gemeente Amsterdam.
Rechten en plichten onder de Wet open overheid in Amsterdam
Als Amsterdammer heb je onder de Woo het recht om informatie op te vragen bij bestuursorganen, zoals de Gemeente Amsterdam, over documenten in hun bezit. De instantie weegt het algemeen belang af, tenzij privacy of bedrijfsgeheimen in het geding zijn.
Je verplichtingen zijn minimaal: geen belang aantonen nodig, en verzoeken zijn kosteloos behalve voor kopieën. Overheden moeten snel beslissen, weigeringen motiveren en registers bijhouden. Voor advies kun je terecht bij het Juridisch Loket Amsterdam.
- Verzoek indienen: Via e-mail, brief of het online portaal van de Gemeente Amsterdam.
- Beslissing afwachten: Binnen 4 weken, eventueel verlengd.
- Bezwaar indienen: Bij weigering binnen 6 weken, te behandelen door de Rechtbank Amsterdam.
Praktische voorbeelden van de Wet open overheid in Amsterdam
Stel, je bent bezorgd over een nieuw fietspad in Oud-Zuid. Via de Woo kun je proactief milieu-effectrapporten (MER) vinden op de site van de Gemeente Amsterdam. Zo niet, vraag het passief aan – binnen 4 weken moet het komen, tenzij uitzonderlijke belangen gelden.
Een journalist die e-mails over het Amsterdamse coronabeleid opvraagt, profiteert van de Woo's belangenafweging. In 2023 oordeelde de Raad van State in een vergelijkbare zaak dat notulen over vaccinatie openbaar moesten, wat lokaal relevant is.
Of een ondernemer in de Zuidas die aanbestedingscontracten opvraagt om oneerlijke praktijken te checken – de Woo faciliteert dit eenvoudig.
Veelgestelde vragen over de Wet open overheid
Hier enkele veelgestelde vragen. Voor meer info, raadpleeg het Juridisch Loket Amsterdam of ons artikel over Welke documenten kun je opvragen bij de overheid?.
Kun je onder de Woo informatie opvragen bij elke overheidsinstantie in Amsterdam?
Ja, de Woo geldt voor alle bestuursorganen, zoals de Gemeente Amsterdam, provincies en ministeries. Uitzonderingen zijn beperkt, zoals bij de politie of inlichtingendiensten, maar voor lokale zaken als vergunningen is het breed toepasbaar.