Zwarte lijstbedingen in Amsterdam
Zwarte lijstbedingen zijn oneerlijke clausules in algemene voorwaarden die de wet onredelijk en billijkeloos noemt. Ze gelden als nietig en kunnen niet worden opgelegd aan consumenten in Amsterdam. Deze verboden bedingen staan in de wet en beschermen Amsterdammers extra bij het afsluiten van contracten met lokale ondernemers.
Wat zijn zwarte lijstbedingen?
Binnen het consumentenrecht in Nederland, en dus ook in Amsterdam, zijn algemene voorwaarden cruciaal. Lokale bedrijven zoals sportscholen of webwinkels in de stad gebruiken ze voor standaardregels. Maar niet alles is fair: zwarte lijstbedingen zijn strikt verboden omdat ze de redelijkheid en billijkheid schenden en de consument benadelen.
De 'zwarte lijst' bevat clausules die per definitie ongeldig zijn, zonder discussie. Anders dan de 'grijze lijst' – die vermoedelijk oneerlijk is – bieden deze geen speelruimte. Ze versterken de positie van Amsterdammers tegenover machtigere ondernemers in de bruisende markt van de stad.
Wettelijke basis
De regels staan in Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek (BW), Titel 5.2 over algemene voorwaarden. Kern is artikel 6:236 BW: bedingen die indruisen tegen redelijkheid en billijkheid zijn nietig.
Voor consumenten somt artikel 6:237 BW 15 bedingen op die vermoedelijk oneerlijk zijn – in de praktijk de 'zwarte lijst', want ze houden zelden stand bij de Rechtbank Amsterdam. Ook artikel 6:234 BW verbiedt uitsluiting van wettelijke rechten, en artikel 6:232 BW blokkeert afwijking van dwingend recht.
Dit komt uit de Europese Richtlijn 93/13/EEG over oneerlijke bedingen, geïmplementeerd in Nederlandse wet voor steden als Amsterdam.
Overzicht van zwarte lijstbedingen
De lijst dekt allerlei oneerlijke clausules. Hier een tabel met key categorieën uit artikel 6:237 BW, relevant voor Amsterdamse situaties:
| Categorie | Beschrijving | Voorbeeld |
|---|---|---|
| Eenzijdige wijziging | Ondernemer mag eenzijdig product/dienst aanpassen. | "Wij kunnen de dienst wijzigen zonder mededeling." |
| Uitsluiting aansprakelijkheid | Volledig afschermen van schade door opzet/grove schuld. | "Geen enkele aansprakelijkheid voor schade." |
| Automatische verlenging | Stilzwijgende verlenging zonder faire opzegtermijn. | "Abonnement loopt door voor een jaar, opzeggen 3 maanden vooruit." |
| Ongelijke opzegging | Consument mag niet opzeggen, ondernemer wel. | "Alleen opzeggen met doktersverklaring." |
| Disproportionele boetes | Hoge boete voor consument, niet voor bedrijf. | "€500 annuleringskosten voor u, wij niks." |
Volledige lijst in de wet. Lees meer over algemene voorwaarden.
Praktische voorbeelden in Amsterdam
Neem een sportschool in Amsterdam-Centrum: "Lidmaatschap verlengt automatisch 12 maanden, opzeggen alleen met medische verklaring." Dit is nietig (art. 6:237 i BW). Zeg op met 1 maand notice na de minimale periode.
Of een lokale webshop: "Verzendrisico volledig voor koper." Ongeldig (art. 6:237 e BW). Bij verlies claim je bij de verkoper.
De kantonrechter bij de Rechtbank Amsterdam (ECLI:NL:RBAMS:2020:1234) wees een eenzijdige prijsstijging af wegens gebrek aan balans voor de consument.
Rechten van Amsterdammers
- Nietigverklaring: Negeer zwarte lijstbedingen; ze binden niet.
- Inzage: Ondernemer moet voorwaarden sturen voor contract (art. 6:234 BW).
- Controleer zelf: Maar wet beschermt tegen sluipende oneerlijkheid.
- Hulp: Bij problemen naar Juridisch Loket Amsterdam, Rechtbank Amsterdam of ACM voor schadeclaim.
Veelgestelde vragen
Wat als een beding lijkt op zwart lijst, maar niet identiek?
Dan toetst de rechter op redelijkheid (art. 6:236 BW). Zelfs varianten kunnen vallen bij Rechtbank Amsterdam als ze oneerlijk zijn.
Kun je zo'n beding vrijwillig accepteren?
Nee, in algemene voorwaarden zijn ze automatisch nietig. Bij maatwerk mogelijk anders, maar consumentenbescherming primeert.
Moet ik zwarte lijstbedingen melden?
Niet verplicht, maar slim: meld bij Juridisch Loket Amsterdam of ACM voor advies en actie.