Wanneer iemand overlijdt door een ongeval of fout van een ander, hebben nabestaanden recht op schadevergoeding. De wet kent specifieke regels voor overlijdensschade en definieert wie als nabestaande geldt.
Wettelijk kader
Het recht op schadevergoeding bij overlijden is geregeld in artikel 6:108 BW. Dit artikel bepaalt welke nabestaanden welke schade kunnen claimen.
Wie zijn nabestaanden?
| Relatie | Aanspraak | Bijzonderheden |
|---|
| Echtgenoot/partner | Ja | Geregistreerd partnerschap gelijkgesteld |
| Minderjarige kinderen | Ja | Tot 18 jaar of zolang onderhoudsplichtig |
| Andere kinderen | Beperkt | Als overledene in levensonderhoud voorzag |
| Ouders | Beperkt | Als overledene bijdroeg aan onderhoud |
| Samenwonende partner | Ja, onder voorwaarden | Gezamenlijke huishouding vereist |
Schadeposten bij overlijden
De wet onderscheidt verschillende schadeposten die nabestaanden kunnen vorderen.
1. Gederfd levensonderhoud
Berekening gederfde inkomsten
Nabestaanden die financieel afhankelijk waren van de overledene kunnen het gemiste levensonderhoud claimen:
- Weduwe/weduwnaar: gemist inkomen minus eigen inkomen, tot pensionering of hertrouwen
- Kinderen: kosten opvoeding en onderhoud tot 18-21 jaar
- Berekening: netto gezinsinkomen, vaste lasten, consumptief bestedingspatroon
2. Kosten van lijkbezorging
Vergoebare begrafeniskosten
Redelijke kosten van uitvaart worden vergoed:
- Begrafenis of crematie
- Rouwkaarten en advertenties
- Grafmonument of urn
- Koffietafel na uitvaart
- Bloemen en rouwkleding
Let op: buitensporige kosten worden niet volledig vergoed.
3. Affectieschade
Smartengeld voor nabestaanden
Sinds 1 januari 2019 hebben nabestaanden recht op vergoeding van affectieschade (artikel 6:108 lid 3 BW). Dit is smartengeld voor het verdriet door het verlies.
| Relatie | Bedrag (2024) |
|---|
| Echtgenoot/partner | €17.500 - €20.000 |
| Minderjarig kind | €17.500 - €20.000 |
| Meerderjarig thuiswonend kind | €17.500 - €20.000 |
| Meerderjarig uitwonend kind | €15.000 - €17.500 |
| Ouder | €17.500 - €20.000 |
| Broer/zus | Niet standaard, soms wel |
Bij een misdrijf of grove schuld liggen de bedragen hoger.
4. Zorgschade en huishoudelijke hulp
Als de overledene mantelzorg verleende of huishoudelijke taken verrichtte, kan de waarde hiervan worden geclaimd.
Shockschade
Los van de wettelijke overlijdensschade kunnen nabestaanden shockschade vorderen als zij geestelijk letsel hebben opgelopen.
Voorwaarden shockschade
- Directe confrontatie met het ongeval of de gevolgen
- Aantoonbaar geestelijk letsel (bijv. PTSS)
- Nauwe affectieve relatie met overledene
- Causaal verband tussen confrontatie en geestelijk letsel
Procedure overlijdensschade
De afwikkeling van overlijdensschade verloopt in verschillende fasen.
Stappen
- Aansprakelijkstelling: schriftelijk de veroorzaker/verzekeraar aansprakelijk stellen
- Vaststelling aansprakelijkheid: onderzoek naar toedracht en aansprakelijkheid
- Inventarisatie schade: alle schadeposten in kaart brengen
- Berekening schade: rekenkundige onderbouwing inkomensverlies
- Onderhandeling: gesprekken over hoogte schadevergoeding
- Regeling: vaststellingsovereenkomst of procedure
Voorschotten
Nabestaanden kunnen voorschotten vragen voor acute financiële nood.
Typen voorschotten
| Type | Waarvoor | Hoogte |
|---|
| Begrafeniskostenvoorschot | Uitvaart betalen | €5.000 - €15.000 |
| Levensonderhoudvoorschot | Lopende kosten | Maandelijks bedrag |
| Algemeen voorschot | Diverse kosten | Afhankelijk van situatie |
Tips voor nabestaanden
- Schakel direct gespecialiseerde juridische hulp in
- Bewaar alle financiële administratie van de overledene
- Vraag voorschotten aan voor acute kosten
- Documenteer uw eigen schade en verdriet
- Neem de tijd voor de verwerking, de zaak kan wachten
- Wees alert op verjaringstermijnen (5 jaar)
## Veelgestelde vragen
**Wie kan er allemaal schadevergoeding claimen na het overlijden van een naaste?**
Nabestaanden met recht op schadevergoeding zijn: de echtgenoot/geregistreerd partner, minderjarige kinderen (tot 18 jaar of zolang onderhoudsplichtig), meerderjarige kinderen als de overledene in hun levensonderhoud voorzag, ouders bij financiële afhankelijkheid, en samenwonende partners mits er een gezamenlijke huishouding was. Broers/zussen hebben meestal geen standaard recht, tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden. Raadpleeg een jurist om te checken of u in aanmerking komt.
**Hoe wordt het gederfde levensonderhoud berekend voor nabestaanden?**
De berekening hangt af van uw relatie tot de overledene. Voor een partner wordt het netto gezinsinkomen vergeleken met het eigen inkomen, tot aan pensionering of hertrouwen. Voor kinderen gelden de kosten van opvoeding en onderhoud tot 18-21 jaar. Hierbij worden vaste lasten, consumptiepatronen en eventuele eigen inkomsten meegenomen. Een letselschade-expert kan een nauwkeurige berekening maken op basis van financiële documenten zoals loonstroken en belastingaangiftes.
**Welke begrafeniskosten worden vergoed en wat is 'redelijk'?**
Vergoedbare kosten zijn onder andere: begrafenis/crematie, rouwkaarten, advertenties, een grafmonument/urn, koffietafel, bloemen en rouwkleding. 'Redelijk' betekent dat buitensporige uitgaven (bijv. luxe kist of extravagante locatie) niet volledig worden vergoed. Bewaar alle facturen en bonnen. Een standaard uitvaart kost gemiddeld €7.000-€10.000. Vraag bij twijfel vooraf om akkoord van de verzekeraar.
**Hoe werkt het met affectieschade en hoeveel kan ik krijgen?**
Affectieschade is smartengeld voor het verdriet door het verlies. De bedragen in 2024 variëren: €17.500-€20.000 voor partners, minderjarige kinderen en ouders. Meerderjarige uitwonende kinderen krijgen €15.000-€17.500. Bij misdrijven of grove schuld liggen de bedragen hoger. Broers/zussen krijgen meestal niets, tenzij er een bijzondere band was. Deze bedragen zijn indicatief; de rechter bepaalt uiteindelijk het exacte bedrag.
**Kan ik een voorschot krijgen voor de begrafeniskosten of levensonderhoud?**
Ja, u kunt verschillende voorschotten aanvragen. Voor begrafeniskosten is €5.000-€15.000 gebruikelijk. Voor levensonderhoud kunt u een maandelijks bedrag vragen om lopende kosten te dekken. Ook algemene voorschotten zijn mogelijk, afhankelijk van uw situatie. Neem contact op met de aansprakelijke verzekeraar en vraag schriftelijk om een voorschot. Een jurist kan u helpen bij het indienen van een onderbouwde aanvraag.
**Wat is het verschil tussen overlijdensschade en shockschade?**
Overlijdensschade is de vergoeding voor financiële en emotionele schade die nabestaanden lijden door het overlijden zelf (bijv. gederfd inkomen of affectieschade). Shockschade is een aparte vergoeding voor geestelijk letsel (bijv. PTSS) door directe confrontatie met het ongeval of de gevolgen. Voor shockschade moet u aantonen dat u een nauwe band had met de overledene en daadwerkelijk psychisch letsel heeft opgelopen.
**Hoe lang duurt het voordat ik een schadevergoeding ontvang?**
De duur varieert sterk, van enkele maanden tot jaren. Eerst moet de aansprakelijkheid worden vastgesteld, wat bij complexe zaken lang kan duren. Daarna volgt de schadeberekening en onderhandeling. Bij eenvoudige zaken met duidelijke aansprakelijkheid kan het binnen 6-12 maanden geregeld zijn. Vraag voorschotten aan voor acute kosten. Een gespecialiseerde letselschadeadvocaat kan het proces versnellen en u op de hoogte houden van de voortgang.
### TL;DR
Nabestaanden kunnen schadevergoeding claimen voor gederfd levensonderhoud, begrafeniskosten, affectieschade en eventueel shockschade. Wie recht heeft en welke bedragen gelden, hangt af van de relatie tot de overledene. Het proces verloopt via aansprakelijkstelling, schadeberekening en onderhandeling, waarbij voorschotten mogelijk zijn voor acute kosten.
### Key Takeaways
- Nabestaanden zoals partners, kinderen en ouders kunnen verschillende schadeposten claimen, waaronder gederfd levensonderhoud en affectieschade (€15.000-€20.000).
- Begrafeniskosten worden vergoed, maar houd het redelijk (gemiddeld €7.000-€10.000) en bewaar alle facturen.
- Voor shockschade moet u aantonen dat u direct geestelijk letsel heeft opgelopen door het ongeval of de gevolgen.
- Vraag tijdig voorschotten aan voor acute kosten zoals de uitvaart of levensonderhoud, en schakel direct juridische hulp in.
- De verjaringstermijn is 5 jaar, maar wacht niet te lang met het indienen van een claim.