Shockschade en affectieschade zijn twee verschillende schadesoorten voor naasten van slachtoffers. Beiden bieden compensatie voor psychisch leed, maar de voorwaarden en bedragen verschillen.
Wat is shockschade?
Shockschade is een vergoeding voor psychisch letsel dat ontstaat door confrontatie met een ongeval of de directe gevolgen daarvan.
Voorwaarden shockschade
| Voorwaarde | Uitleg | Voorbeeld |
|---|
| Confrontatie | Direct geconfronteerd met ongeval/gevolgen | Getuige van het ongeval, zien van verwondingen |
| Nauwe band | Affectieve relatie met slachtoffer | Partner, ouder, kind, broer/zus |
| Geestelijk letsel | Aantoonbare psychische stoornis | PTSS, depressie (DSM-diagnose) |
| Causaal verband | Letsel door confrontatie veroorzaakt | Diagnose wijst op trauma door confrontatie |
Jurisprudentie
Het standaardarrest is het Taxibus-arrest (HR 22 februari 2002). Een moeder die zag hoe haar kind werd aangereden, leed aan PTSS en kreeg shockschade toegewezen.
Wat is affectieschade?
Affectieschade is een wettelijk vastgestelde vergoeding voor het verdriet door ernstig letsel of overlijden van een naaste. Sinds 1 januari 2019 is dit wettelijk geregeld.
Kring van gerechtigden
| Relatie | Recht op affectieschade |
|---|
| Echtgenoot/geregistreerd partner | Ja |
| Levensgezel (duurzaam samenwonend) | Ja |
| Minderjarige kinderen | Ja |
| Meerderjarige thuiswonende kinderen | Ja |
| Ouders | Ja |
| Meerderjarige uitwonende kinderen | Ja (lager bedrag) |
| Broers/zussen | Alleen via hardheidsclausule |
| Anderen met nauwe band | Via hardheidsclausule |
Bedragen affectieschade (2024)
| Situatie | Standaard | Bij misdrijf/grove schuld |
|---|
| Overlijden - partner/thuiswonend kind/ouder | €17.500 | €20.000 |
| Overlijden - uitwonend kind | €15.000 | €17.500 |
| Ernstig blijvend letsel - partner/thuiswonend kind/ouder | €15.000 | €17.500 |
| Ernstig blijvend letsel - uitwonend kind | €12.500 | €15.000 |
Verschil shockschade en affectieschade
Beide schadesoorten vergoeden psychisch leed, maar er zijn belangrijke verschillen.
Vergelijking
| Aspect | Shockschade | Affectieschade |
|---|
| Grondslag | Eigen letsel (geestelijk) | Verdriet om naaste |
| Vereist letsel | DSM-diagnose vereist | Niet vereist |
| Confrontatie | Vereist | Niet vereist |
| Bedrag | Naar werkelijke schade | Wettelijk gefixeerd |
| Cumulatie | Kan naast affectieschade | Kan naast shockschade |
Cumulatie shockschade en affectieschade
Beide vergoedingen kunnen naast elkaar worden toegekend. Iemand die getuige was van een dodelijk ongeval met een naaste kan zowel shockschade (voor het eigen psychisch letsel door de confrontatie) als affectieschade (voor het verdriet om het verlies) claimen.
Ernstig blijvend letsel
Voor affectieschade bij leven is "ernstig blijvend letsel" vereist. Dit is niet scherp gedefinieerd.
Indicaties ernstig blijvend letsel
- Minimaal 70% blijvende functionele invaliditeit
- Langdurige coma of vegetatieve staat
- Volledige dwarslaesie
- Ernstig hersenletsel met blijvende beperkingen
- Meerdere amputaties
- Volledige blindheid
Procedure
De procedure voor het claimen van shockschade en affectieschade verschilt.
Shockschade
- Vaststelling psychisch letsel door psychiater
- Onderbouwing van de confrontatie
- Bewijzen van causaal verband
- Schadebegroting (werkelijke schade)
Affectieschade
- Aantonen van de relatie met het slachtoffer
- Vaststellen dat sprake is van overlijden of ernstig blijvend letsel
- Aanspraak maken op het wettelijke bedrag
Tips
- Laat psychisch letsel diagnosticeren door een psychiater
- Documenteer de confrontatie met het ongeval of de gevolgen
- Claim zowel shockschade als affectieschade indien beide van toepassing
- Let op dat affectieschade ook bij ernstig blijvend letsel (niet alleen overlijden) kan worden geclaimd
- Schakel juridische hulp in voor complexe zaken
Veelgestelde vragen
Wat is mijn retourrecht?
Bij online aankopen heb je 14 dagen retourrecht zonder opgaaf van reden, tenzij de wettelijke uitzonderingen gelden.
Hoe lang geldt de wettelijke garantie?
Goederen moeten minimaal 2 jaar meewerken. Defecten die binnen 6 maanden ontstaan worden verondersteld al aanwezig te zijn.
Kan ik rente eisen over schulden?
Ja, je kunt wettelijke rente eisen (momenteel ongeveer 8% per jaar) over het openstaande bedrag.
Wat kan ik doen tegen oneerlijke handelspraktijken?
Je kunt klacht indienen bij de consumentenbond, de overheid of naar de rechter gaan.
Wat is een kredietovereenkomst?
Een kredietovereenkomst regelt hoe je geld leent, wat de rente is, en hoe je dit terugbetaalt.
## Veelgestelde vragen
**Kan ik zowel shockschade als affectieschade claimen na het overlijden van mijn partner?**
Ja, dat kan. Als je getuige was van het ongeval of de directe gevolgen (zoals ernstige verwondingen) en daardoor een psychische stoornis zoals PTSS hebt ontwikkeld, kun je shockschade claimen. Daarnaast heb je recht op affectieschade vanwege het verdriet om het overlijden van je partner. Beide vergoedingen kunnen naast elkaar worden toegekend. Zorg wel voor een DSM-diagnose voor de shockschade en bewijs van de confrontatie.
**Hoe bewijs ik dat ik recht heb op shockschade?**
Om shockschade te claimen, moet je vier zaken aantonen: (1) directe confrontatie met het ongeval of de gevolgen, (2) een nauwe affectieve band met het slachtoffer, (3) een aantoonbaar psychisch letsel (bijv. PTSS of depressie, vastgesteld door een psychiater), en (4) een causaal verband tussen de confrontatie en het letsel. Verzamel bewijs zoals medische rapporten, getuigenverklaringen en foto’s of video’s van de confrontatie.
**Hoeveel affectieschade krijg ik als mijn kind ernstig blijvend letsel heeft opgelopen?**
Als je kind thuis woont, ontvang je €15.000 (standaard) of €17.500 (bij misdrijf of grove schuld). Woont je kind niet meer thuis, dan is het bedrag €12.500 (standaard) of €15.000 (bij misdrijf/grove schuld). Dit bedrag geldt per ouder. Voorwaarde is dat sprake is van ‘ernstig blijvend letsel’, zoals een dwarslaesie of ernstig hersenletsel. Check of het letsel aan de wettelijke criteria voldoet.
**Kan ik affectieschade claimen als mijn broer of zus overlijdt?**
Alleen in uitzonderlijke gevallen. Broers en zussen vallen niet standaard onder de kring van gerechtigden voor affectieschade. Je kunt wel een beroep doen op de hardheidsclausule als je kunt aantonen dat er sprake was van een bijzondere, nauwe band (bijv. langdurige mantelzorg of gezamenlijke huishouding). Dit is maatwerk en vereist juridische onderbouwing. Schakel een advocaat in voor hulp.
**Wat is het verschil tussen shockschade en smartengeld?**
Shockschade is een specifieke vorm van smartengeld voor psychisch letsel door confrontatie met een ongeval of de gevolgen daarvan. Smartengeld is een bredere term voor vergoeding van immateriële schade, zoals pijn, verdriet of gederfde levensvreugde. Shockschade vereist een DSM-diagnose en directe confrontatie, terwijl smartengeld ook kan worden toegekend aan het directe slachtoffer zelf, zonder deze voorwaarden.
**Hoe lang duurt het voordat ik affectieschade uitbetaald krijg?**
De duur hangt af van de situatie. Als de aansprakelijkheid erkend wordt, kan de verzekeraar het bedrag binnen enkele weken tot maanden uitkeren. Bij geschillen (bijv. over de ernst van het letsel of de aansprakelijkheid) kan het jaren duren. Zorg voor een duidelijke claim met bewijs van de relatie en het letsel/overlijden. Een advocaat kan het proces versnellen.
**Moet ik een advocaat inschakelen voor shockschade of affectieschade?**
Voor affectieschade is een advocaat niet verplicht, maar wel aan te raden als de aansprakelijkheid betwist wordt of als je broer/zus of een ander buiten de standaardkring claimt. Voor shockschade is juridische hulp sterk aanbevolen, omdat je moet aantonen dat je letsel voldoet aan strenge medische en juridische criteria. Een advocaat helpt bij het verzamelen van bewijs en onderhandelen met de verzekeraar.
### TL;DR
Shockschade vergoedt psychisch letsel door confrontatie met een ongeval (bijv. PTSS), terwijl affectieschade een vaste vergoeding biedt voor verdriet om overlijden of ernstig letsel van een naaste. Beide kunnen naast elkaar worden geclaimd, maar shockschade vereist een DSM-diagnose en directe confrontatie, terwijl affectieschade wettelijk is vastgesteld voor partners, kinderen en ouders.
### Key Takeaways
- Shockschade vereist aantoonbaar psychisch letsel (bijv. PTSS) door directe confrontatie met een ongeval of de gevolgen daarvan.
- Affectieschade is een vaste vergoeding voor verdriet om overlijden of ernstig blijvend letsel van een naaste, zoals een partner, kind of ouder.
- Beide schadesoorten kunnen naast elkaar worden geclaimd als aan de voorwaarden wordt voldaan.
- Voor affectieschade gelden vaste bedragen (€12.500–€20.000), terwijl shockschade wordt berekend op basis van de werkelijke schade.
- Broers, zussen en anderen kunnen alleen affectieschade claimen via de hardheidsclausule, mits er een bijzondere band was.